Quad Artera Play/Stereo/Z-2

Η εργαστηριακή αξιολόγηση του Play περιέλαβε μετρήσεις του CD player, του DAC και του προενισχυτή. Στην περίπτωση του DAC χρησιμοποιήθηκε μια ομοαξονική είσοδος ενώ στην περίπτωση του προενισχυτή μια από τις εισόδους στάθμης line. Σε όλες τις περιπτώσεις η έξοδος ήταν η single ended. To ενσωματωμένο CD player φάνηκε να είναι ιδιαίτερα καλής ποιότητας, αν κρίνει κανείς από την συμπεριφορά του με σήματα πολύ χαμηλής στάθμης. Στο σχετικό διάγραμμα, το σήμα διατηρεί πλήρως την μορφή του και περιέχει μικρά μόνο ποσοστά θορύβου, μια επίδοση που είναι από τις καλύτερες που έχουμε μετρήσει σε πηγές βασισμένες σε οδηγούς οπτικών δίσκων.

Το ψηφιακό interface του Play φάνηκε να διαθέτει καλές δυνατότητες καταστολής του εισερχόμενου jitter, κινούμενο στην περιοχή των -30 έως -40dB για το μεγαλύτερο μέρος του φάσματος, με μειούμενη αποτελεσματικότητα στην περιοχή των χαμηλών και πολύ χαμηλών συχνοτήτων (για jitter κάτω από τα 1000Hz, περίπου).
Η ανοχή της συσκευής σε σήματα με jitter φάνηκε καλή, ιδιαίτερα για σήματα στην περιοχή των χαμηλών και των μεσαίων συχνοτήτων. Για σήματα στην περιοχή του Fs/4 (στα 24kHz για sample rate 96kHz δηλαδή) η συσκευή φάνηκε λίγο πιο ευαίσθητη όπως φαίνεται και στο σχετικό διάγραμμα.

Η γραμμικότητα του μετατροπέα κινήθηκε σε τυπικώς καλά επίπεδα, με την καμπύλη να διατηρεί την ιδανική μορφή μέχρι, περίπου, τα -90dBFS. Ο θόρυβος γίνεται καθοριστικός μετά τα -100dBFS.
Το default φίλτρο του μετατροπέα είναι το “Fast” με τον όρο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, να αναφέρεται στην κρουστική απόκριση στο πεδίο του χρόνου και όχι στην κλίση στο πεδίο της συχνότητας. Αυτό φαίνεται καθαρά στα σχετικά διαγράμματα όπου το φίλτρο έχει περιορισμένη αποκοπή σε σημαντικό μέρος του φάσματος, έξω από την ανώτερη συχνότητα που καθορίζει η θεωρία της δειγματοληψίας.

Αυτή η επιλογή, κατά την Quad, εξασφαλίζει “πιο φυσικό ήχο” και σίγουρα εξασφαλίζει μια γρήγορη συμπεριφορά στο πεδίο του χρόνου όπως φαίνεται και στο σχετικό διάγραμμα από το οποίο απουσιάζουν σχεδόν πλήρως οι ιδιοταλαντώσεις και το pre-echo.
Από την άλλη πλευρά, το συγκεκριμένο φίλτρο οδηγεί σε κάπως αυξημένο θόρυβο μέσα στη ζώνη διέλευσης. Εδώ η καμπύλη έχει μια σαφή ανοδική πορεία που ξεκινά στην περιοχή των χαμηλών συχνοτήτων και καταλήγει αρκετά ψηλά, στα -40kHz στα 10kHz. Ασφαλώς, πρόκειται για μια συνειδητή επιλογή voicing της Quad και σε κάθε περίπτωση υπάρχουν άλλα, περισσότερο ορθόδοξα, φίλτρα διαθέσιμα στον χρήστη του Play.

Η παραμόρφωση σε συνάρτηση με την στάθμη του σήματος επέδειξε την συνήθη συμπεριφορά, αλλά στην περιοχή των -60dBFS κινήθηκε σε χαμηλά επίπεδα, με το σύνολο αρμονικής παραμόρφωσης και θορύβου στα -50dB περίπου και την αρμονική παραμόρφωση κοντά στα -55dB.
Η διαμόρφωση του σήματος από θόρυβο κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Από το σχετικό φάσμα λείπουν συνιστώσες για τις οποίες θα μπορούσε να “κατηγορηθεί” το τροφοδοτικό, αλλά φαίνεται να υπάρχει επίδραση από πολύ χαμηλές συχνότητες οι οποίες θα μπορούσαν να αποδοθούν σε jitter (το jitter που εισάγει η συσκευή πολύ χαμηλά φτάνει τα 300pS). Συνολικά, πάντως, όλα τα ευρήματα βρίσκονται πολύ χαμηλά σε στάθμη, κάτω από τα -100dBu.

Η ευαισθησία του προενισχυτή είναι 890mV (για στάθμη εξόδου 1Vrms) και η υπερφόρτωση έρχεται σχετικώς γρήγορα, για σήμα εισόδου 2.6Vrms (με όριο παραμόρφωσης το 0.3% THD+N), οπότε και η έξοδος βρίσκεται κοντά στα 3Vrms. Οι παραμορφώσεις κινήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα (0.0019% THD+N, 0.0009% THD και 0.0007% IMD/SMPTE, για στάθμη εξόδου 1Vrms) ενώ πολύ καλές επιδόσεις σημειώθηκαν στον λόγο σήματος προς θόρυβο (-102.5dBr(A), με στάθμη αναφοράς το 1Vrms στην έξοδο), στην δυναμική περιοχή (111.7dB) και στην διαφωνία των καναλιών (-96.2dB). Το ρυθμιστικό της στάθμης φάνηκε να έχει πολύ καλό τράκινγκ και οι διαφορές μεταξύ των καναλιών κυμάνθηκαν στην περιοχή του 0.2dB για όλο το εύρος της ρύθμισης. Το φάσμα της εξόδου για σήμα 1kHz και στάθμη 1Vrms είναι ιδιαίτερα καθαρό στην περιοχή των χαμηλών συχνοτήτων (υποδηλώνοντας ένα καλοσχεδιασμένο τροφοδοτικό) και περιλαμβάνει μια σειρά από αρμονικές (ισχυρότερη η τρίτη) οι οποίες βρίσκονται γύρω και κάτω από τα -100dBr, επίδοση που μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολύ καλή και επιβεβαιώνει τις στατικές μετρήσεις.
Το φάσμα του θορύβου είναι από τα καλύτερα που έχουμε δει, με όλα τα ευρήματα σε πολύ χαμηλές στάθμες για να θεωρηθούν αξιόλογα. Ενδιαφέροντα σημεία υπάρχουν στα 100Hz (στα -130dBr) και στην περιοχή πάνω από τα 30kHz όπου φαίνεται ότι η συσκευή “μαζεύει” κάποιον υψίσυχνο θόρυβο.

Η απόκριση συχνότητας είναι , όπως θα περίμενε κανείς πρακτικώς επίπεδη σε ένα πολύ μεγάλο εύρος, με μηδενική αποκοπή χαμηλά και περί το -1dB κοντά στα 80kHz. Οι διαφορές μεταξύ των καναλιών κινήθηκαν στην περιοχή του 0.2dB, επίδοση η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως πολύ καλή.
Η μεταβολή της παραμόρφωσης σε συνάρτηση με την συχνότητα είναι, πρακτικώς, μηδενική μέσα στο φάσμα. Ο προενισχυτής κινήθηκε λίγο πάνω από τα 0.004% για στάθμη εξόδου 1Vrms (υπάρχει μια διαφορά με την στατική μέτρηση λόγω διαφορετικής μεθόδου μέτρησης) και φθάνει το 0.01% σε χαμηλές στάθμες (-10dBr).

Η παραμόρφωση σε συνάρτηση με την στάθμη ακολούθησε την αναμενόμενη πορεία (σχετικώς αυξημένη για χαμηλές στάθμες εισόδου) και έδειξε να έχει ως ιδανική περιοχή λειτουργίας το διάστημα από τα 1Vrms μέχρι το σημείο όπου αρχίζει η υπερφόρτωση, λίγο πάνω από τα 2.5Vrms.

Ο Stereo έδειξε να επιβεβαιώνει πλήρως τις προδιαγραφές του κατασκευαστή, αποδίδοντας 138Wrms σε φορτίο 8Ω (για παραμόρφωση 0.3%). H ισχύς που μετρήσαμε με φορτίο 4Ω ήταν 156Wrms αλλά αυτή είναι, χωρίς αμφιβολία, μια πλασματική τιμή καθώς σε αυτό το σημείο, απλώς ενεργοποιείται η προστασία της συσκευής (προφανώς ευαίσθητη στα συνεχή σήματα της μέτρησης). Τα 250Wmrs που δίνει η Quad φαντάζουν ρεαλιστικά, ειδικά αν δει κανείς την παραμόρφωση στα 156W/4Ω η οποία είναι πολύ χαμηλή, στα 0.02% περίπου! Ο συντελεστής απόσβεσης υπολογίστηκε κοντά στο 516, μια τιμή από τις υψηλότερες που έχουμε δει, στοιχείο που αφήνει σοβαρές υποσχέσεις για απόκριση συχνότητας που δεν επηρεάζεται από την συμπεριφορά του ηχείου.
Οι παραμορφώσεις του ενισχυτή κινήθηκαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα (0.004% THD+N, 0.003% THD, 0.002% IMD/SMPTE) με φορτίο 8Ω και, όπως είναι αναμενόμενο, αυξήθηκαν με φορτίο 4Ω (0.011%, 0.010% και 0.006% αντιστοίχως). Ο λόγος σήματος προς θόρυβο με στάθμη αναφοράς αυτή που αντιστοιχεί στο 1Wrms/8Ω μετρήθηκε στα 90dBr(A) και η δυναμική περιοχή του ενισχυτή στα 113dB, περίπου.
Η απόκριση συχνότητας του Stereo είναι εφάμιλλη με αυτήν του προενισχυτή της σειράς, ήτοι με μηδενική αποκοπή χαμηλά και πολύ ήπια αποκοπή στην περιοχή των πολύ υψηλών συχνοτήτων που φθάνει το -1dBr στα 60kHz. Η ομοιότητα μεταξύ των καναλιών είναι πολύ καλή (0.2dB) ενώ όταν ο ενισχυτής οδηγεί σύνθετο φορτίο οι αποκλίσεις είναι πραγματικά ανεπαίσθητες (μικρότερες του 0.1dB) και εντοπίζονται πάνω από τα 2kHz. Αυτό είναι, προφανώς, αποτέλεσμα του πολύ υψηλού συντελεστή απόσβεσης.
Το φάσμα της εξόδου με σήμα 1kHz στην είσοδο και φορτίο 8Ω (με αναφορά το 1/3 της μέγιστης ισχύος) περιλαμβάνει μια σειρά από συνιστώσες που οφείλονται στο τροφοδοτικό (hum στα 50/100Hz και οι αντίστοιχες ενδοδιαμορφώσεις) καθώς και αρμονικές (με ισχυρότερη την τρίτη) οι οποίες βρίσκονται, όπως και ο θόρυβος, γύρω και κάτω από τα -100dBr, έχουμε να κάνουμε δηλαδή με έναν τελικό που έχει και χαμηλές παραμορφώσεις και χαμηλό θόρυβο, πιθανόν αποτέλεσμα της τοπολογίας που χρησιμοποιείται.

Με φορτίο 4Ω η συνολική συμπεριφορά διατηρείται αναλλοίωτη απλώς τα ευρήματα είναι σε υψηλότερες στάθμες (η τρίτη αρμονική αγγίζει, εδώ, τα -80dBr).
Το φάσμα του θορύβου περιλαμβάνει τα αναμενόμενα (50/100Hz και ενδοδιαμόρφωση) ενώ υπάρχουν και κάποια ίχνη υψίσυχνων θορύβων. Όλα αυτά βρίσκονται κάτω από τα -100dBr (με αναφορά το 1Wrms/8Ω) και δεν δίνουν λαβές για αρνητικά σχόλια, φυσικά.

Η παραμόρφωση σε συνάρτηση με την συχνότητα εμφανίζει μια ήπια αυξητική τάση προς τις υψηλές συχνότητες. Για φορτία 8Ω η μέγιστη τιμή της, στο όριο της μέτρησης (20kHz), είναι 0.02%, ενώ για φορτία 4Ω, κάπως ψηλότερα, στο 0.05%.
Το διάγραμμα της παραμόρφωσης σε συνάρτηση με την ισχύ εξόδου δείχνει μια πεισματικά σταθερή συμπεριφορά από χαμηλές τιμές ισχύος (2Wrms/8Ω) μέχρι το σημείο όπου κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα σημάδια υπερφόρτωσης (κοντά στα 150Wrms). Ατυχώς, δεν έχουμε πλήρη εικόνα για την συμπεριφορά του ενισχυτή στα 4Ω καθώς το σύστημα προστασίας δεν άφησε την μέτρηση να εξελιχθεί. Πάντως, με 0.02% κοντά στα 200Wrms/4Ω, ο ισχυρισμός της Quad για 250Wrms φαίνεται να ευσταθεί.

Η ψευδοανηχοϊκή μέτρηση της ευαισθησίας του Z-2 (για συχνότητες πάνω από τα 300Hz), επί του ακουστικού άξονα, δείχνει ένα ηχείο με ομοιογενή συμπεριφορά. Στα βασικά χαρακτηριστικά που μπορεί να παρατηρήσει κανείς αξίζει να περιληφθεί μια μικρή εξασθένηση στην περιοχή 1-3kHz καθώς επίσης και η ήπια αποκοπή στις υψηλές συχνότητες η οποία ξεκινά από αρκετά νωρίς, στην περιοχή των 15kHz (πιθανώς, λόγω της φύσης του τουίτερ). Στο σύνολό της, πάντως, η περιοχή της μέτρησης κυμαίνεται μέσα στο διάστημα ±3dB. Η χρήση του προστατευτικού πλέγματος δείχνει να εξομαλύνει ακόμη περισσότερο την απόκριση (αλλά εισάγει κάποια εξασθένηση στις περιοχές 3-5kHz και 6-15kHz, όχι μεγαλύτερη όμως του 1dB).
Η συνολική απόκριση του ηχείου (με spliced near field και on axis μετρήσεις) επιβεβαιώνει την αρχική αίσθηση ότι έχουμε να κάνουμε με ένα ομοιογενές ηχείο. Η μέση ευαισθησία υπολογίστηκε στα 83dBSPL/W/m, πολύ κοντά στην τιμή που δίνει η Quad (84dB) και με βάση αυτήν, τα σημεία -3dB βρίσκονται στα 60Hz και τα 20kHz ενώ τα σημεία αποκοπής -6dB στα 50Hz και 25kHz αντιστοίχως. Και σε αυτό το διάγραμμα, το ηχείο φαίνεται να παραμένει μέσα στο διάστημα των ±3dB ακόμη και στην περιοχή των χαμηλών συχνοτήτων όπου φαίνεται ότι η Quad δεν έχει τονίσει κάποια περιοχή. Το ηχείο φαίνεται να κερδίζει ελάχιστα προς τα κάτω, αν βγει το υλικό απόσβεσης από την σχισμή στο κάτω μέρος της καμπίνας, αν και η εταιρία δεν αναφέρει, ούτε και προτείνει κάτι τέτοιο. Η μέση απόκριση του ηχείου (μέσος όρος σειράς μετρήσεων επί και εκτός του άξονα) εμφανίζει μια σημαντική και αναμενόμενη μείωση της ευαισθησίας πάνω από τα 3kHz, από την στιγμή που το τουίτερ ribbon αναμένεται να έχει κάποια χαρακτηριστικά έντονης κατευθυντικότητας ειδικά στον κάθετο άξονα.

Ως φορτίο, το Z-2 φαίνεται τυπικά καλό, με ελάχιστη τιμή στο μέτρο της αντίστασης τα 4.5Ω (175Hz) και μέγιστη τα 24Ω (2kHz). H φάση της αντίστασης κυμαίνεται μεταξύ ±36° τιμή επίσης τυπική. Με εξαίρεση την χαμηλή του ευαισθησία, το ηχείο δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αρκεί ο ενισχυτής να αισθάνεται άνετα όταν λειτουργεί κοντά στα 4Ω.
H βηματική απόκριση δεν φαίνεται να κρύβει σημαντικά προβλήματα. Η μετάβαση από την μία μονάδα στην άλλη φαίνεται να γίνεται ομαλά και η απόσβεση του γούφερ είναι, επίσης, ομαλή.

Το διάγραμμα αποσβεννυμένων φασμάτων αποκαλύπτει ένα ηχείο γρήγορο σε όλο το φάσμα της μέτρησης (πάνω από το 1kHz). Μοναδικοί άξιοι λόγου συντονισμού εμφανίζονται λίγο πάνω από το 1kHz (3.3mS για -25dBr) στα 2.9kHz (3.1mS) και στα 4.7kHz (2.3mS). Η περιοχή πάνω από τα 10kHz είναι αξιοσημείωτα γρήγορη, κάτι που οφείλεται, προφανώς, στο τουίτερ ribbon.
Η πολική απόκριση του Z-2 στο οριζόντιο επίπεδο αγγίζει το όριο του παραδειγματικού. Η ομοιογένεια του είναι τέτοια ώστε παραμένει (σχεδόν) μέσα στο όριο των -3dB ακόμη και για γωνίες ±30° μέχρι τα 20kHz, γεγονός που επιτρέπει -θεωρητικώς- την ακρόαση χωρίς στροφή των ηχείων προς τον ακροατή. Αυτό, προφανώς οφείλεται στην συμπεριφορά του τουίτερ.

Στο τουίτερ, βέβαια, πρέπει να αποδοθεί και η εντελώς διαφορετική συμπεριφορά στην πολική απόκριση στο κατακόρυφο επίπεδο. Εδώ, για θέσεις ακρόασης κάτω από τον ακουστικό άξονα το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά άνισο, εις βάρος των υψηλών συχνοτήτων, ενώ για θέσεις ακρόασης πάνω από τον άξονα η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη αλλά μακρυά από το να θεωρηθεί ιδανική. Αυτό, στην πράξη, σημαίνει ότι πρέπει να εξασφαλίσει κανείς τις κατάλληλες βάσεις ώστε ο ακροατής να βρίσκεται στη σωστή θέση, δηλαδή στο ύψος του ακουστικού άξονα.
Τέλος, η καμπίνα του ηχείου φαίνεται ακουστικά αδρανής για το μεγαλύτερο μέρος του φάσματος, ειδικά χαμηλά (μέχρι τα 300Hz) περίπου. Τα διαγράμματα (για την μπάφλα και τις πλευρικές επιφάνειες) δείχνουν δύο συντονισμούς (με κέντρο τα 550Hz και τα 750Hz περίπου) αλλά οι στάθμες τους είναι, σχετικώς, χαμηλές.