Chord Electronics Hugo M Scaler/Hugo TT2

Τα δύο μηχανήματα ανήκουν στην επιτραπέζια σειρά Hugo της εταιρίας (υπάρχει και η σειρά των φορητών Hugo) και είναι μια αρκετά ενδιαφέρουσα περίπτωση, τόσο ως μεμονωμένες συσκευές όσο και ως ζευγάρι. Για την ακρίβεια, το M Scaler και το TT2 σχεδιάστηκαν ώστε να συνεργάζονται, αλλά εννοείται ότι μπορεί κάποιος να αποκτήσει μόνο το ένα και να το χρησιμοποιήσει στο σύστημά του. Στην περίπτωση του ΤΤ2, οι προθέσεις των Βρετανών είναι σαφείς: Να φτιάξουν έναν DAC/Ενισχυτή ακουστικών που να κινείται σε πολύ υψηλό επίπεδο και στις δύο λειτουργίες, χωρίς συμβιβασμούς.
Η περίπτωση του M Scaler είναι λίγο διαφορετική. Τα “σκέτα” upsamplers δεν είναι συσκευές που τις συναντάς συχνά, καθώς η συγκεκριμένη λειτουργία είτε ενσωματώνεται στον DAC υπό τον έλεγχο του χρήστη, είτε απλώς περιλαμβάνεται “με το ζόρι” στον ψηφιακό επεξεργαστή της συσκευής, ο οποίος πραγματοποιεί τους απαραίτητους υπολογισμούς χωρίς να ελέγχεται εξωτερικά. Μια καλή εξήγηση για την ύπαρξη του M Scaler, είναι η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας που έχει αποκτήσει η Chord σχεδιάζοντας το κορυφαίο τρανσπόρτ Blu MKII. Πρακτικώς, αυτό που έκαναν -λίγο-πολύ- ήταν να καταργήσουν το μηχανικό μέρος ανάγνωσης των ψηφιακών δίσκων και να χρησιμοποιήσουν το ψηφιακό κομμάτι του τρανσπόρτ. Αλλά πριν προχωρήσουμε στις λεπτομέρειες, ας δούμε κάτι βασικό περί upsampling...

Το upsampling είναι μια αρκετά παρεξηγημένη υπόθεση, κάτι που είναι δικαιολογημένο, καθώς η ψηφιακή επεξεργασία σήματος βασίζεται σε σκληρά μαθηματικά και δεν είναι πάντα προφανής. Χωρίς να μπει κάποιος σε πολλές λεπτομέρειες, μπορεί να θεωρήσει το upsampling ως μια διαδικασία που αυξάνει τον αριθμό των δειγμάτων σε ένα ψηφιακό σήμα. Εδώ δημιουργείται και η πρώτη παρεξήγηση, επειδή ως “δείγμα” τείνουμε να θεωρήσουμε ένα “πραγματικό δείγμα”, δηλαδή μια ψηφιακή λέξη που αντιστοιχεί σε μια πραγματική τιμή ενός αναλογικού σήματος. Για παράδειγμα, ένα ψηφιακό σήμα 44.100 δειγμάτων, περιλαμβάνει 44.100 ψηφιοποιημένες τιμές ενός αναλογικού σήματος που έχουν ληφθεί σε ένα δευτερόλεπτο.
Προκύπτει το ερώτημα: Αν κάνουμε upsampling το σήμα αυτό στα 88.2kHz (2x), τι είναι αυτά τα 44.100 δείγματα που έχουμε παραπάνω και τι αξία και χρησιμότητα έχουν; Η απλή απάντηση σε αυτό είναι ότι πρόκειται για τεχνητώς δημιουργημένα δείγματα τα οποία -στην καλύτερη περίπτωση- δημιουργούνται ως ενδιάμεσες τιμές μεταξύ πραγματικών δειγμάτων με κάποιον αλγόριθμο που μπορεί να είναι από απλοϊκός, μέχρι βιομηχανικό μυστικό. Και όταν ο αγανακτισμένος ορθολογιστής ρωτήσει το προφανές: “Τι τα θέλουμε τα ψεύτικα δείγματα αφού δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε πληροφορία που δεν υφίσταται από την αρχή;”, θα του αναγνωρίσουμε ένα δίκιο, αλλά θα πούμε την μαγική λέξη: “Φίλτρο”. Το φίλτρο απαιτείται (για λόγους που δεν είναι του παρόντος) για να αποκόψει το φάσμα που βρίσκεται πάνω από το ήμισυ της συχνότητας δειγματοληψίας (στα 44.1kHz ξεκινά στα 22.05kHz) και πρέπει να έχει μεγάλη κλίση. Και τα φίλτρα με μεγάλη κλίση είναι κακό πράγμα στο audio. Όσο πιο κοντά στο ακουστικό φάσμα είναι η συχνότητα αποκοπής (και τα 22.05kHz είναι πολύ κοντά, κάποια ηχεία, ας πούμε, ξεπερνούν, πλέον, αυτή τη συχνότητα) τόσο πιο απότομο πρέπει να είναι το φίλτρο. Στο upsampled σήμα μας, των 88.2kHz, η συχνότητα αποκοπής του φίλτρου πρέπει να είναι στα 44.1kHz. Πολύ μακρύτερα από το ακουστικό φάσμα, σημαίνει πιο ήπια κλίση στο φίλτρο. Τούτων λεχθέντων, ένα upsampler προσθέτει στην ψηφιακή αλυσίδα δύο νέες, διαχειρίσιμες, από τον σχεδιαστή και από τον χρήστη, παραμέτρους: Τον αλγόριθμο υπολογισμού των ενδιάμεσων δειγμάτων και τον συντελεστή του upsampling. Δεν τίθεται θέμα δημιουργίας νέων δειγμάτων από το πουθενά, αλλά θέμα sample rate και κλίσης των φίλτρων. Για να το πούμε ακόμη πιο απλά: Αν ένα upsampled σήμα στα 88.2kHz ακούγεται καλύτερα από το original στα 44.1kHz, αυτό δεν συμβαίνει γιατί περιέχει περισσότερα δείγματα αλλά επειδή επιτρέπει την χρήση ενός πιο ήπιου φίλτρου.
Κατόπιν αυτών, ας δούμε τι έχει σχεδιάσει η Chord...