Mola-Mola Makua/Kaluga

Η εργαστηριακή αξιολόγηση των ενισχυτών της Mola-Mola περιέλαβε μετρήσεις για τον προενισχυτή, τον DAC και τον προενισχυτή phono (για την αξιολόγηση του Makua) και μετρήσεις για τον τελικό ενισχυτή. Για την αξιολόγηση του αναλογικού τμήματος του Makua χρησιμοποιήθηκε μια από τις single ended εισόδους του με το ρυθμιστικό στάθμης στη μέγιστη τιμή (η οποία, στην περίπτωση αυτή ισοδυναμεί με κέρδος 16dB, υπενθυμίζεται ότι το ρυθμιστικό στάθμης δεν είναι εξασθενητής), ενώ για την αξιολόγηση του DAC χρησιμοποιήθηκε η μοναδική διαθέσιμη ψηφιακή είσοδος (AES/EBU) με τον ρυθμιστικό στάθμης στην θέση 0dB.
Κατά τις μετρήσεις του τελικού ενισχυτή χρησιμοποιήθηκε η balanced είσοδος και εφαρμόστηκε η μεθοδολογία που προβλέπεται και η οποία περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός φίλτρου διέλευσης χαμηλών συχνοτήτων ώστε να μην επηρεάζονται τα αποτελέσματα από την παρουσία του ιδιαίτερα υψίσυχνου θορύβου που είναι εγγενής στα διακοπτικά στάδια ισχύος και θεωρείται πιθανόν να επηρεάζει την ακρίβεια της μέτρησης. Στις περιπτώσεις που το φίλτρο δεν χρησιμοποιείται, αυτό αναφέρεται ρητώς στη συγκεκριμένη μέτρηση. Η απόκριση του φίλτρου δημοσιεύεται μαζί με την απόκριση συχνότητας του ενισχυτή.
Ο προενισχυτής αποδείχθηκε αρκετά ευαίσθητος καθώς απαιτεί 162mV στην είσοδο για να αποδώσει 1V στην έξοδο (αν και η έννοια της ευαισθησίας, εδώ, είναι μάλλον σχετική: Το κέρδος του Makua μεταβάλλεται και προς θετικές τιμές, για θέσεις του ρυθμιστικού, πάνω από τα 0dB). Η επίδοση αυτή αντιστοιχεί με κέρδος 16dB περίπου. Η υπερφόρτωση (0.3% THD+N) έρχεται για σήματα εισόδου 1.9Vrms (για στάθμη εξόδου 11.7Vrms). Οι στατικές μετρήσεις παραμόρφωσης παρέμειναν, συνολικά, σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Για στάθμη εξόδου 1Vrms, το σύνολο αρμονικής παραμόρφωσης και θορύβου δεν ξεπέρασε το 0.003% (0.0026%) με την αρμονική παραμόρφωση (THD) να βρίσκεται αρκετά κάτω από το ψυχολογικό όριο του 0.001% (0.0006%) και την παραμόρφωση ενδοδιαμόρφωσης (κατά SMPTE) να κινείται σε παρόμοιο επίπεδο (0.0005%). Η πολύ καλή συμπεριφορά σε θέματα παραμόρφωσης συνοδεύεται από ανάλογη συμπεριφορά σε θέματα θορύβου. Με στάθμη αναφοράς το 1Vrms, ο λόγος σήματος προς θόρυβο για την είσοδο line μετρήθηκε στα 98dBr(A) με την δυναμική περιοχή να φτάνει τα 119dB, ενώ η είσοδος phono κινήθηκε σε επίσης πολύ καλά επίπεδα φτάνοντας τα 51dBr(A) και τα 72dBr(A) αντιστοίχως για την είσοδο κινητού μαγνήτη.
Η διαφωνία των καναλιών ήταν εξαιρετικά χαμηλή (-92.5dB) ενώ το τράκινγκ του ρυθμιστικού στάθμης κινήθηκε, επίσης, σε πολύ υψηλά επίπεδα με τις διαφορές μεταξύ των καναλιών να βρίσκονται κάτω από το 0.1dB (0.023dB) και να ξεπερνούν το όριο αυτό μόνο σε μεγάλες τιμές εξασθένησης (0.12dB).
Η απόκριση συχνότητας του προενισχυτή είναι πρακτικώς επίπεδη μέχρι τα 80kHz, όπου εμφανίζει αποκοπή κοντά στα 0.2dB, ενώ η ομοιότητα μεταξύ των καναλιών είναι παραδειγματική, με τις αποκλίσεις να βρίσκονται πολύ κάτω από το 0.1dB).
Το φάσμα της εξόδου με σήμα 1kHz χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλές στάθμες στις αρμονικές, το σύνολο των οποίων βρίσκεται κάτω από τα -100dBr και με τις ανώτερες τις τέταρτης να βρίσκονται κάτω από τα -120dBr.

Το φάσμα του θορύβου, χωρίς σήμα στην είσοδο, δείχνει ένα πολύ αθόρυβο σύστημα με το σύνολο των ευρημάτων να βρίσκεται πολύ κοντά (και ενίοτε κάτω) από τις δυνατότητες μέτρησης, επιβεβαιώνοντας του ισχυρισμούς της Mola-Mola.
Η μεταβολή του συνόλου της αρμονικής παραμόρφωσης και του θορύβου σε συνάρτηση με την συχνότητα είναι ιδιαίτερα ομαλή, στην πραγματικότητα χωρίς κάποια ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση μέσα στο φάσμα της μέτρησης. Οι τιμές αυξάνονται σταδιακά, καθώς η στάθμη μειώνεται (με την καμπύλη για στάθμες -10dBr με αναφορά το 1Vrms να βρίσκεται γύρω και κάτω από τα 0.007%).

H συμπεριφορά αυτή επιβεβαιώνεται και από την μέτρηση της παραμόρφωσης σε συνάρτηση με την στάθμη. Η αρμονική παραμόρφωση (χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν ο θόρυβος) είναι σε γενικές γραμμές σταθερή και κάτω από το 0.001% για το μεγαλύτερο μέρος της μέτρησης, ενώ η καμπύλη που αντιστοιχεί στην μέτρηση THD+N κινείται ανοδικά καθώς η στάθμη εξόδου μειώνεται και αρχίζει να επικρατεί ο θόρυβος στο συνολικό αποτέλεσμα. Η υπερφόρτωση αρχίζει να κάνει την εμφάνισή της γύρω στα 11Vrms.

Η ακρίβεια του προενισχυτή phono κινήθηκε σε κορυφαία επίπεδα. Η Mola-Mola “δίνει” μια ακρίβεια στα ±0.1dB αλλά στην πραγματικότητα η μέτρηση έδειξε αρκετά μικρότερες ανοχές στις χρονικές σταθερές των 3180μS και 318μS (0.06dB και 0.05dB αντιστοίχως) και μόλις 0.13dB στην χρονική σταθερά των 75μS. Κορυφαία ήταν επίσης και η ομοιότητα των καναλιών με τις διαφορές να μην ξεπερνούν τα 0.07dB).

Τα πρώτα θετικά δείγματα από τον DAC που περιλαμβάνεται στον Makua τα βλέπει κανείς από τις δυνατότητες εξασθένησης του εισερχόμενου jitter που προσφέρει. Η σχετική καμπύλη παραμένει συστηματικά κάτω από τα -70dB για το μεγαλύτερο μέρος της μέτρησης και ακόμη και στην περιοχή των πολύ χαμηλών συχνοτήτων, δεν ανεβαίνει ποτέ πάνω από τα -60dB, επίδοση που είναι η καλύτερη που έχουμε μετρήσει μέχρι σήμερα.
Στην ίδια κατηγορία (του best of) ανήκει, ασφαλώς και το διάγραμμα της γραμμικότητας. Ο DAC του Makua διατηρεί την ιδανική μορφή μέχρι τα -120dBFS και αρχίζει να δείχνει κάποιες τάσεις απόκλισης (μόλις διακρινόμενες με το μάτι) λίγο πριν τα -130dB. Είναι σαφές, ότι η προσέγγιση της Mola-Mola είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στον τομέα αυτό.

Η συμπεριφορά των φίλτρων διέλευσης χαμηλών είναι η αναμενόμενη, με μοναδική άξια λόγου παρατήρηση την κυμάτωση στην περιοχή αποκοπής του φίλτρου που εφαρμόζεται για sample rates 96kHz. Σε κάθε περίπτωση η αποτελεσματικότητα των φίλτρων δεν αμφισβητείται καθώς η εντός μπάντας καταστολή των υποπροϊόντων του sampling βρίσκεται συστηματικά κάτω από τα -100dBFS (-107dBFS στην χειρότερη περίπτωση, στην περιοχή 10Hz-10kHz).
Η μεταβολή της αρμονικής παραμόρφωσης σε συνάρτηση με την στάθμη έχει την συνηθισμένη μορφή, ωστόσο η επίδοση του μετατροπέα για σήματα πολύ χαμηλής στάθμης είναι εντυπωσιακή: Η αρμονική παραμόρφωση βρίσκεται κάτω από τα -80dB για σήματα -60dBFS ενώ το σύνολο παραμόρφωσης και θορύβου βρίσκεται κάτω από τα -60dB, επίδοση που κρίνεται εξαιρετική και μέσα στις καλύτερες που έχουμε μετρήσει. Η απουσία οποιασδήποτε τάσης αύξησης των τιμών κοντά στην μέγιστη στάθμη, δείχνει, επιπροσθέτως, ότι το αναλογικό στάδιο του DAC (και συνολικά ο προενισχυτής) μπορεί να διαχειριστεί με άνεση στάθμες κοντά στο όριο του μετατροπέα.

Η παραμόρφωση σε συνάρτηση με την συχνότητα παρέμεινε σε πολύ χαμηλά επίπεδα για χαμηλές στάθμες (-20dBFS), με την την αντίστοιχη καμπύλη να κινείται συστηματικά κάτω από το 0.001%. Για στάθμες κοντά στο όριο (-1dBFS), η παραμόρφωση εμφάνισε μια τάση αύξησης, πάνω από το 1kHz, χωρίς πάντως να ξεπερνά το -πολύ χαμηλό- 0.003% στο όριο της μέτρησης.
Το φάσμα διαμόρφωσης του σήματος από θόρυβο του μετατροπέα είναι ένα από καθαρότερα που έχουμε δει, καθώς, πρακτικώς, δεν υπάρχουν ευρήματα για να σχολιάσει κανείς, ούτε στην μέτρηση ευρείας ζώνης...

... ούτε και στην “στενή” μέτρηση (με ανάλυση 50Hz/Div). Και στις δύο περιπτώσεις, ισχύει αυτό που είδαμε και στο φάσμα θορύβου του προενισχυτή. Όλα βρίσκονται γύρω και κάτω από τις δυνατότητες μέτρησης.
Τέλος, η Mola-Mola φαίνεται να δίνει ένα καλό μάθημα σε ότι αφορά το routing και την διαχείριση του σήματος των δύο καναλιών σε ηλεκτρικό επίπεδο. Ο διαχωρισμός καναλιών του μετατροπέα είναι πραγματικά κορυφαίος, υποστηρίζοντας πλήρως τις ανάλογες δυνατότητες του προενισχυτή συνολικά.

Με όριο παραμόρφωσης το 0.3% (THD+N), ο Kaluga απέδωσε 328W σε φορτίο 8Ω, τιμή η οποία ανέβηκε στα 576W όταν το φορτίο έγινε 4Ω. Με αυτό το μάλλον συντηρητικό όριο, ο συντελεστής αύξηΜε όριο παραμόρφωσης το 0.3% (THD+N), ο Kaluga απέδωσε 328W σε φορτίο 8Ω, τιμή η οποία ανέβηκε στα 576W όταν το φορτίο έγινε 4Ω. Με αυτό το μάλλον συντηρητικό όριο, ο συντελεστής αύξησης της ισχύος είναι 1.8, μια τιμή η οποία αφήνει πολύ μικρά περιθώρια αμφισβήτησης για τις δυνατότητες οδήγησης του τελικού. Στην επίδοση αυτή θα πρέπει να προστεθεί και συντελεστής απόσβεσης ο οποίος υπολογίστηκε στο 2.800, μια τεράστια τιμή που προϊδεάζει για μηδενικές αποκλίσεις στην απόκριση συχνότητας κατά την οδήγηση φορτίων των οποίων το μέτρο της αντίστασης μεταβάλλεται σε συνάρτηση με την συχνότητα.
Οι επιδόσεις του ενισχυτή σε θέματα παραμόρφωσης κινήθηκαν σε επίπεδο παρόμοιο με αυτό του Makua. Στο ένα τρίτο της μέγιστης ισχύος και φορτίο 8Ω, το σύνολο αρμονικής παραμόρφωσης και θορύβου μετρήθηκε στο 0.0022% με την αρμονική παραμόρφωση να βρίσκεται στο 0.0021% και την παραμόρφωση ενδοδιαμόρφωσης (SMPTE) στο 0.0011%. Με φορτίο 4Ω οι επιδόσεις αυξήθηκαν λίγο, με τις αντίστοιχες τιμές να είναι 0.0034% (THD+N), 0.0032% (THD) και 0.0018% (IMD/SMPTE). Με αυτά ως δεδομένα, ο Kaluga είναι, πιθανώς, ο καλύτερος τελικός σε θέματα παραμόρφωσης που έχουμε μετρήσει.
Η μικρή διαφορά μεταξύ των τιμών THD+N και THD, είναι δείγμα χαμηλού θορύβου στο κύκλωμα και, πράγματι, οι επιδόσεις είναι αντίστοιχες των προσδοκιών: Με στάθμη αναφοράς αυτήν που αντιστοιχεί σε ισχύ 1Wrms/8Ω ο θόρυβος ήταν στα -101dBr(A) και η δυναμική περιοχή του ενισχυτή υπολογίστηκε περίπου στα 126dB.
Η απόκριση συχνότητας του Kaluga είναι ιδιαίτερα ομαλή με μια πολύ ήπια τάση αποκοπής η οποία δεν ξεπερνά το 0.3dB στα 20kHz. Οι καμπύλες με ωμικό και με σύνθετο φορτίο έχουν μηδενικές διαφορές επιβεβαιώνοντας τα όσα περιμένει κανείς με δεδομένο τον πολύ υψηλό συντελεστή απόσβεσης. Με βάση το διάγραμμα (αλλά και τον χρόνο ανόδου) ο ενισχυτής φαίνεται να προσεγγίζει άνετα τα 60kHz, επιβεβαιώνοντας τα χαρακτηριστικά που δίνει η εταιρία.
Το φάσμα του σήματος εξόδου για σήμα 1kHz στην είσοδο και φορτίο 8Ω περιλαμβάνει μια σειρά αρμονικών οι οποίες βρίσκονται όλες κάτω από τα -100dB, με την γενική εικόνα να θυμίζει περισσότερο... προενισχυτή παρά τελικό ενισχυτή.

Παρόμοια συμπεριφορά φαίνεται και στο φάσμα της εξόδου με φορτίο 4Ω. Αν και είναι σαφές ότι ο ενισχυτής “προσπαθεί” λίγο περισσότερο, εν τούτοις η συμπεριφορά του σταδίου εξόδου παραμένει σχεδόν σταθερή (με ελάχιστα αυξημένη την τρίτη αρμονική, λίγο πάνω από τα -100dBr).
Το φάσμα του θορύβου περιλαμβάνει ίχνη από τα 50Hz της τροφοδοσίας (τα οποία δεν προέρχονται άμεσα από το ίδιο το τροφοδοτικό το οποίο είναι διακοπτικό, αλλά πιθανώς οφείλονται σε επαγώμενο θόρυβο) και “παγερή” σιωπή στην περιοχή των υψηλών συχνοτήτων. Ασφαλώς, εδώ παίζει έναν ρόλο η ύπαρξη του φίλτρου που χρησιμοποιείται στις μετρήσεις, αλλά και πάλι, ο Kaluga φαίνεται να είναι εξαιρετικά ανθεκτικός σε παρεμβολές.

Η παραμόρφωση σε συνάρτηση με την συχνότητα φαίνεται να παραμένει σταθερή στην περιοχή των χαμηλών και των μεσαίων συχνοτήτων, κινούμενη γύρω από το 0.002% για οδήγηση φορτίων 8Ω και από το 0.003% για οδήγηση φορτίων 4Ω, με τάσεις αύξησης πάνω από τα 3kHz περίπου. Στο όριο της μέτρησης δεν ξεπερνά το 0.02%.
Οι συμπεριφορά του Kaluga σε θέματα παραμόρφωσης επιβεβαιώνεται και από το διάγραμμα μεταβολής της τελευταίας σε συνάρτηση με την ισχύ με τις τιμές για φορτία 8Ω και 4Ω να κινούνται μεταξύ 0.001% και 0.003%, όσο ο ενισχυτής βρίσκεται κάτω από το όριο της υπερφόρτωσης. Η μορφή των καμπυλών επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς του κατασκευαστή σε ό,τι αφορά την ισχύ: στα 4Ω, ο ενισχυτής αποδίδει 680W (με παραμόρφωση κατά τι μεγαλύτερη του 1% και είναι σαφές ότι είναι πρόθυμος να συνεχίσει προς υψηλότερες τιμές ισχύος αν κάποιος ανεχτεί υψηλότερες παραμορφώσεις).

Ο ενισχυτής αποδείχθηκε αρκετά γρήγορος με χρόνο ανόδου 5.5μS και ρυθμό ανύψωσης 20V/μS περίπου για τετραγωνικό σήμα συχνότητας 1kHz και στάθμη εξόδου 143V p-p (8Ω). Η απόκριση είναι αρκετά ομαλή, με εμφανές overshoot και κάπως αργή απόσβεση, ενώ είναι εμφανής και κάποιος υψίσυχνος θόρυβος, αλλά σε πολύ χαμηλή στάθμη. Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη μέτρηση έχει γίνει χωρίς φίλτρο διέλευσης χαμηλών.