RME ADI-2 DAC FS

Σε κατάσταση Off, ο ADI-2 DAC FS δεν σου γεμίζει και πολύ το μάτι. Για την ακρίβεια είναι μια μάλλον χαμηλών τόνων κατασκευή η οποία περιλαμβάνει δύο εξόδους σύνδεσης για ακουστικά, μια TRS 6.4mm και μια TRS 3.5mm, ένα μεγάλο jog dial για την ρύθμιση της στάθμης, μια σειρά διακόπτες για την άμεση πρόσβαση σε διάφορες επιμέρους λειτουργίας, την οθόνη και δύο ακόμη ρυθμιστικά, η κύρια λειτουργία των οποίων είναι η ρύθμιση της τονικότητας αλλά χρησιμοποιούνται, επίσης, για την περιήγηση τα διάφορα μενού της συσκευής. Η πρόσοψη και η συνολική εικόνα που σχηματίζεις για τον ADI-2 DAC αλλάζει όταν η συσκευή τεθεί σε λειτουργία και η οθόνη αποκαλύψει της δυνατότητες που παρέχονται. Στο βασικό mode, έχεις στη διάθεσή σου έναν αναλυτή φάσματος, όργανο μέτρησης της στάθμης καθώς και βασικές πληροφορίες για την λειτουργία της συσκευής (στάθμη, sample rate, clocking, επιλεγμένη έξοδος). Ενδιαφέρον (όσο και σπάνιο) είναι το γεγονός ότι ο αναλυτής φάσματος δεν βασίζεται σε αλγόριθμο FFT αλλά σε καθαρόαιμο λογισμικό ανάλυσης το οποίο υλοποιεί τα απαραίτητα φίλτρα διέλευσης ζώνης και βασίζεται σε αυτό που χρησιμοποιεί η stand alone εφαρμογή DIGICheck της RME. Η επιλογή αυτή επιτρέπει την δημιουργία ενός οργάνου με πραγματικές δυνατότητες μέτρησης (ανάλυση φάσματος σε τριάντα περιοχές, δυναμική περιοχή 60dB, ανάλυση στάθμης 0.5dB), παρά το μικρό του μέγεθος

Προχωρώντας βαθύτερα στα μενού της συσκευής, ανακαλύπτει κανείς ότι έχει να κάνει με ένα πραγματικό εργαλείο ψηφιακής επεξεργασίας του οποίου οι δυνατότητες, πιθανώς, ξεφεύγουν από τις ανάγκες ενός audiopile (και σίγουρα απαιτούν την ανάγνωση του ιδιαίτερα καλογραμμένου και πολύ περιεκτικού εγχειριδίου χρήσης). Ωστόσο, αν σε ρυθμό λειτουργίας USB-DAC η επεξεργασία του σήματος είναι συζητήσιμης αξίας, επειδή εν γένει απαιτούμε την μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια, όταν η συσκευή χρησιμοποιείται για την οδήγηση ακουστικών, οι δυνατότητες επεξεργασίας αποκτούν μια εντελώς διαφορετική διάσταση και μπορούν να καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα. Εν προκειμένω, ανθολογούμε μερικές από τις δυνατότητες που χρησιμοποιήσαμε. Σε αυτές περιλαμβάνεται, ασφαλώς, ο παραμετρικός ισοσταθμιστής πέντε περιοχών με ρυθμιζόμενη κεντρική συχνότητα, επιλεγόμενο είδος φίλτρου και επιλεγόμενο Q, ο οποίος συνοδεύεται και από κλασικά (αλλά επίσης ρυθμιζόμενα ως προς την συχνότητα και το Q) ρυθμιστικά τονικότητας, το ρυθμιζόμενο φίλτρο φυσιολογικής διόρθωσης (loudness) ως προς το κέρδος στις χαμηλές και τις υψηλές συχνότητες και την μέγιστη στάθμη μέχρι την οποία επιδρά, η δυνατότητα ρύθμισης του εύρους της εικόνας, το ρυθμιζόμενο cross-feed, το οποίο βασίζεται στην δουλειά του Benjamin Bauer (την δεκαετία του '70) και προσφέρει πέντε διαφορετικές επιλογές καθώς και η δυνατότητα επιλογής του ψηφιακού φίλτρου (με πέντε συνολικά επιλογές για stream PCM και δύο για stream DSD).

Πέρα από τις επιλογές αυτές, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ρυθμίσεων που σχετίζονται με την γενική συμπεριφορά της συσκευής (από τον ρυθμό λειτουργίας του ενισχυτή ακουστικών, μέχρι τις στάθμες αναφοράς και τον τρόπο χρονισμού της συσκευής, τα χρώματα και την φωτεινότητα της οθόνης, την επιλογή της εισόδου και της εξόδου, την μονοφωνική λειτουργία, τον τρόπο λειτουργίας του mute και την φάση). Με τόσες δυνατότητες, είναι ασφαλώς ευπρόσδεκτο το γεγονός ότι υπάρχουν εννέα θέσεις μνήμης όπου ο χρήστης μπορεί να αποθηκεύσει ισάριθμες διαμορφώσεις της συσκευής, καθώς και είκοσι θέσεις μνήμης για την αποθήκευση ισοσταθμίσεων, με δυνατότητα μάλιστα συγκριτικής ακρόασης μεταξύ μιας αποθηκευμένης ρύθμισης και μιας τρέχουσας (manual), ή κάποιων μεταβολών που κάνει ο χρήστης σε κάποιο preset. Σε κάθε περίπτωση, για να αξιοποιήσει κανείς όλες τις δυνατότητες που τον αφορούν θα πρέπει να ασχοληθεί αρκετά!
Οι δυνατότητες σύνδεσης του ADI-2 DAC είναι μάλλον λιτές. Ο χρήστης έχει στη διάθεσή του δύο συμβατικές ψηφιακές εισόδους (ομοαξονική και οπτική), από τις οποίες η πρώτη μπορεί να υποστηρίξει και stream AES/EBU με τον κατάλληλο προσαρμογέα, ενώ η δεύτερη μπορεί να δεχθεί και σήματα από εγγραφέα A-DAT (δύο κανάλια μόνο, αν και αυτό αφορά αποκλειστικά τους επαγγελματίες). Υπάρχει ακόμη θύρα USB μέσω της οποίας υποστηρίζεται αναπαραγωγή stream μέχρι 32-bit/768kHz (PCM/DXD) καθώς και DSD256 (DοP και Native). Το λογισμικό που μπορεί να εγκαταστήσει ο χρήστης επιτρέπει την χρήση ASIO και ο χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει μια σειρά από ειδικά αρχεία ήχου μέσω των οποίων η συσκευή ελέγχει αυτόματα ότι η μεταφορά των δεδομένων από τον host στον μετατροπέα είναι απολύτως διαφανής. Μέσω της θύρας USB μπορεί, επίσης, να πραγματοποιηθεί upstreaming, εγγραφή δηλαδή του ψηφιακού σήματος (PCM ή DSD) στον υπολογιστή και ο ADI-2 DAC μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως μετατροπέας SPDIF/USB.

Ο χρήστης μπορεί να συνδέσει στην συσκευή τα ακουστικά του μέσω δύο εξόδων, από τις οποίες η μια είναι 3.5mm. Ωστόσο, η ύπαρξη αυτής της εξόδου δεν είναι απλώς μια ευκολία για όσους έχουν ακουστικά τερματισμένα με αυτό το βύσμα. Η RME έχει σχεδιάσει μια έξοδο βελτιστοποιημένη για συστήματα IEM (In-Ear Monitor), των οποίων η αντίσταση είναι χαμηλή και η ευαισθησία μεγάλη. Αυτές οι περιπτώσεις είναι δύσκολες, κυρίως επειδή η μεγάλη ευαισθησία φέρνει στην επιφάνεια τον θόρυβο του ενισχυτή. Η συγκεκριμένη έξοδος, με μέγιστη στάθμη 550mV/16Ω και αντίσταση 0.1Ω έχει εξαιρετικά χαμηλό θόρυβο (η εταιρία δίνει -121dBu(A)). Η συμβατική έξοδος του ενισχυτή (με το βύσμα των 6.4mm μπορεί να ρυθμιστεί ως προς την μέγιστη στάθμη εξόδου (ή την στάθμη αναφοράς 0dBFS). Σε τυπικό ρυθμό λειτουργίας, η στάθμη αυτή είναι +7dBu (1.7V) ενώ στον ρυθμό High Power, ο ενισχυτής μπορεί να ανέβει μέχρι τα +22dBu (10V).
Ο χρήστης έχει στη διάθεσή του ένα απλό και μικρό σε διαστάσεις τηλεχειριστήριο, μέσω του οποίου μπορεί να επιλέξει την είσοδο, να ρυθμίσει την στάθμη και να ενεργοποιήσει το mute. Διαθέτει, επίσης, τέσσερα προγραμματιζόμενα πλήκτρα στα οποία μπορεί να φορτωθεί οποιαδήποτε λειτουργία από 21 διαθέσιμες (ανάμεσά τους η ενεργοποίηση του loudness, του ισοσταθμιστή, των ρυθμιστικών τονικότητας και η επιλογή της εξόδου).

Το εσωτερικό της συσκευής κρύβει μια πειθαρχημένη αλλά ιδιαίτερα προσεγμένη στα κρίσιμα σημεία σχεδίαση. Ίσως το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς είναι το τροφοδοτικό, ή καλύτερα η απουσία των τυπικών εξαρτημάτων ενός τροφοδοτικού. Η RME χρησιμοποιεί μια μεικτή τοπολογία διακοπτικού τροφοδοτικού/σταθεροποιητή σε μορφή DC/DC converter, με είσοδο συνεχούς (12V DC) και δυνατότητα ανύψωσης της τάσης βασισμένο σε ειδικά ολοκληρωμένα της Texas Instruments, η οποία ακολουθείται από τοπικές γραμμικές σταθεροποιήσεις. Η προσέγγιση αυτή απαλλάσσει την συσκευή από έναν μεγάλο μετασχηματιστή και μεγάλους πυκνωτές (η εξομάλυνση στις υψηλές συχνότητες των διακοπτικών τροφοδοτικών απαιτεί μικρότερες χωρητικότητες, όπως και οι τοπικές σταθεροποιήσεις) και παράλληλα επιτρέπει την τροφοδοσία του ADI-2 DAC από οποιοδήποτε τροφοδοτικό με την κατάλληλη τάση και ρεύμα, συμπεριλαμβανόμενων και των επαναφορτιζόμενων μπαταριών.

Η διαχείριση της θύρας USB γίνεται από ένα ολοκληρωμένο της Microchip/SMSC (USB3250). Το ψηφιακό κομμάτι της συσκευής τρέχει σε έναν συνδυασμό ο οποίος περιλαμβάνει έναν ειδικό επεξεργαστή σήματος της Texas με δυνατότητα επεξεργασίας 2.17GFlops και ένα ολοκληρωμένο FPGA της Xilinx στο οποίο έχουν ανατεθεί ο αναλυτής φάσματος και η μέτρηση του σήματος, τα διάφορα φίλτρα και οι αλγόριθμοι του cross-feed, με βάση τα όσα αναφέρει η εταιρία. Στο FPGA τρέχει και το clocking του ADI-2 DAC, το οποίο είναι μια εξελιγμένη έκδοση του SteadyClock το οποίο έχει αναπτύξει και χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια η RME σε όλες τις συσκευές της που απαιτούν συγχρονισμό. H εταιρία δεν δίνει πολλές λεπτομέρειες για τις αρχές λειτουργίας του SteadyClock, πέρα από το ότι βασίζεται σε μια βάση χρόνου της οποίας η συχνότητα είναι “διαφορετική” από αυτές του ψηφιακού audio και ότι χρησιμοποιεί PLL μιας βαθμίδας, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά γρήγορο στο κλείδωμά του. Η ADI-2 DAC είναι η πρώτη συσκευή της εταιρίας η οποία χρησιμοποιεί την τελευταία έκδοση του SteadyClock, την SteadyClock FS (εξ ου και το FS στην ονομασία, από το Femto Second). H μοναδική αλλαγή η οποία έχει γίνει στην έκδοση αυτή είναι η χρήση μιας βάσης χρόνου με ακόμη μικρότερο jitter, σε μια προσπάθεια ελαχιστοποίησης του θορύβου φάσης που εισάγει η ίδια η συσκευή. Η ρύθμιση της στάθμης γίνεται στο ψηφιακό πεδίο και η RME αναφέρει ότι οι δυνατότητες της συσκευής σε θέματα θορύβου είναι τόσο υψηλές, ώστε αυτή η μέθοδος είναι προτιμητέα σε σχέση με την αναλογική ρύθμιση σε ό,τι αφορά την ανάλυση και την δυναμική περιοχή.

Η μετατροπή του ψηφιακού σήματος σε αναλογικό γίνεται από ένα AK4490 της Asahi Kasei. Το συγκεκριμένο ολοκληρωμένο μπορεί να διαχειριστεί σήματα 32/768 και DSD256, με τα stream DSD να μπορούν να παρακάμψουν το ρυθμιστικό στάθμης που επίσης περιλαμβάνει το συγκεκριμένο εξάρτημα, αν ο χρήστης δεν επιθυμεί να γίνει transcoding σε PCM. Αυτό, στο επίπεδο του ADI-2 DAC ονομάζεται DSD Direct mode. Σε αυτή την περίπτωση, αναλογικό σήμα εμφανίζεται μόνο στις εξόδους line. Η αδυναμία επεξεργασίας των σημάτων DSD, αντανακλάται και στις υπόλοιπες δυνατότητες DSP της συσκευής οι οποίες, επίσης δεν είναι διαθέσιμες με αυτό το είδος σήματος. Η έξοδος του AK4490 είναι balanced και σε πρώτη φάση οδηγείται σε ένα στάδιο απομόνωσης/βαθυπερατού φίλτρου το οποίο είναι υλοποιημένο με OPA1602 της σειράς SoundPlus της Texas. Αυτός ο τελεστικός ενισχυτής χρησιμοποιείται σε όλη την διαδρομή του σήματος προς τις εξόδους line και χρησιμοποιείται, επίσης, για την μετατροπή του balanced σήματος σε single ended.
O ενισχυτής ακουστικών χρησιμοποιεί ένα ακόμη OPA1602 ως στάδιο εισόδου και αποτελείται από τρία OPA1688 ανά κανάλι. Το OPA1688 είναι ένα ειδικά σχεδιασμένο driver το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την οδήγηση ακουστικών και συνολικά, κάθε κανάλι, χρησιμοποιεί έξι στάδια (κάθε ολοκληρωμένο έχει δύο ενισχυτές) σε μια τοπολογία για την οποία μπορεί να υποθέσει κανείς ότι είναι παράλληλη, με κάθε ενισχυτή να μπορεί να αποδώσει μέχρι 75mΑ περίπου. Αυτά ισχύουν για την έξοδο που εμφανίζεται στο βύσμα των 6.4mm. Για την έξοδο των 3.5mm, η οποία είναι σχεδιασμένη ειδικά για IEM υψηλών επιδόσεων, χρησιμοποιείται ένα διαφορετικό στάδιο εξόδου, βασισμένο σε ένα ΟPA1622, ένα παρόμοιας λογικής ολοκληρωμένο, το οποίο μπορεί να αποδώσει υψηλότερα ρεύματα, που φθάνουν τα 145mA και να οδηγήσει φορτία 32Ω.