Αν η αναβίωση του βινυλίου αποτελεί ένα από τα ενδιαφέροντα φαινόμενα της εποχής στον χώρο της υψηλής πιστότητας, η αναβίωση των μαγνητικών ταινιών -αν και ακόμη περισσότερο ακραία από τεχνολογικής άποψης- είναι δικαιολογημένη και για κάποιους αναμενόμενη. Ξεκινώντας από την παραδοχή ότι η αναλογική τεχνολογία αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς audiophiles (για λόγους που δεν θα συζητήσουμε εδώ), τα συστήματα βινυλίου ήταν ένας καλός συμβιβασμός: Εκατομμύρια δίσκοι υπάρχουν ήδη στην αγορά (και πολλοί διαθέτουν, ούτως ή άλλως, σημαντικές συλλογές στο σπίτι τους) και οι συσκευές δεν έπαψαν να παράγονται ποτέ ενώ, αντιθέτως, εξελίχθηκαν τα τελευταία χρόνια σημαντικά. Ωστόσο, όποιος αναζητά το απόλυτο στον αναλογικό ήχο, αργά ή γρήγορα θα προσκρούσει στον τοίχο της πραγματικότητας. Το βινύλιο έχει πολλά και σημαντικά προβλήματα, κάποια αντιμετωπίσιμα με όπλο την τεχνολογία (και το ανάλογο τίμημα), κάποια άλλα εγγενή της τεχνολογίας, επομένως μη αντιμετωπίσιμα. Το αποτέλεσμα είναι ότι το μέσον θέτει σοβαρούς περιορισμούς στην αναλογική τεχνολογία. Αργά ή γρήγορα, η άρση των περιορισμών αυτών θα γινόταν στόχος της κοινότητας των audiophiles.
Η σύγχρονη τάση για την επάνοδο των μαγνητοφώνων βασίζεται ακριβώς σε αυτή την ιδέα: Ο “νέος” χρήστης, δεν αναζητά μια συσκευή για να φτιάξει τις δικές του ταινίες (ή, έστω, δεν είναι αυτός ο βασικός του στόχος), αλλά μια συσκευή που θα τον φέρει όσο το δυνατόν εγγύτερα στην πηγή του αναλογικού ήχου, χωρίς τη μεσολάβηση του βινυλίου. Πιο γρήγορα από όσο θα περίμενε κανείς, η αγορά ανταποκρίθηκε. Κάποιες μικρές εταιρίες παράγουν αναλογικές ηχογραφήσεις και τις διαθέτουν ως ταινίες, άμεσες αντιγραφές από το αρχικό master. Για τον οικιακό χρήστη, αυτό είναι ό,τι πιο κοντά στην ηχογράφηση μπορεί να έχει. Οι τακτικοί αναγνώστες ίσως έχουν διαβάσει την εμπειρία μας από την παραγωγή του Naxatras III σε βινύλιο και ταινία πριν από μερικούς μήνες. Με βάση αυτήν, είναι σαφές ότι η κατεύθυνση είναι η σωστή. Αν θέλεις να ακούσεις τις πραγματικές δυνατότητες του αναλογικού ήχου, ένα duplicated master είναι το καλύτερο εργαλείο.

H Ολλανδική STS δημιουργήθηκε από τον Fritz de With πριν από είκοσι χρόνια περίπου και ασχολήθηκε με την δημιουργία μέσων υψηλής ποιότητας. Η παραγωγή της περιελάμβανε, στην αρχή, δίσκους βινυλίου και CD, ενώ αργότερα παρουσίασε και SA-CD και στον κατάλογό της μπορεί να βρει κανείς αρκετούς τίτλους κατάλληλους για την δοκιμή ή/και επίδειξη συστημάτων υψηλού επιπέδου. Η ηχογράφηση και η παραγωγή φέρουν την σφραγίδα του ίδιου του de With ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του ως μηχανικός ήχου το 1970 και περιλαμβάνουν ζωντανούς χώρους (με σημαντική αντήχηση), μινιμαλιστική προσέγγιση σε ό,τι αφορά την λήψη και τα μικρόφωνα, διατήρηση της ακουστικής φάσης, πειθαρχημένη στερεοφωνική εικόνα και, εννοείται, αναλογική εγγραφή του master.
Ο κατάλογος ταινιών της STS περιλαμβάνει αυτή την στιγμή πάνω από 25 τίτλους και κάθε ταινία αποτελεί προϊόν απευθείας αντιγραφής του master. Για να αξιολογήσουμε το αποτέλεσμα, είχαμε στην διάθεσή μας δύο από τους τίτλους, μια ζωντανή ηχογράφηση της Lils Mackintosh με μουσική της Billie Holiday, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1996 και μια συλλογή από συνθέσεις κρουστών, με την συμμετοχή ενός μεγάλου αριθμού μουσικών.

Η ολλανδικής καταγωγής Lils Mackintosh είναι μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες φωνές στην ευρωπαϊκή σκηνή της τζαζ στην οποία δραστηριοποιήθηκε περί τα τέλη των 70s', ξεκινώντας από τον χώρο του μουσικού θεάτρου. Η καριέρα της είναι πολυεπίπεδη και περιλαμβάνει ζωντανές εμφανίσεις, δισκογραφία ακόμη και διδασκαλία. Η φωνή της είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική, με μεγάλη έκταση και μια διττή ταυτότητα η οποία, σύμφωνα με τους ειδικούς, της επιτρέπει να προσαρμόζει την ερμηνεία της, ανάλογα με το υλικό. Η σχέση της με την audiophile πλευρά της μουσικής βιομηχανίας και τον de With δεν είναι, κατά τα φαινόμενα, ευκαιριακή. Πέρα από την ηχογράφηση της STS με την οποία ασχολούμαστε εδώ, η Mackintosh έχει κάνει τουλάχιστον δύο ακόμη δουλειές που έχουν απασχολήσει τον χώρο. Το 2002 πραγματοποίησε μια πολυκαναλική ηχογράφηση συναυλίας στο ιστορικό κλαμπ Bimhuis του Άμστερνταμ, η οποία κυκλοφόρησε σε SA-CD με τίτλο “In the Wee Small Hours of the Morning" ενώ το 2010 η STS παρουσίασε το remastering του πρώτου δίσκου, με τίτλο “A fine romance“, μια δουλειά η οποία έγινε δεκτή με πολύ θετικές κριτικές.
Η Billie Holiday δεν έχει ανάγκη συστάσεων. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της τζαζ, η οποία σημάδεψε την μουσική με την χαρακτηριστική της φωνή, την ερμηνεία και τις συνεργασίες της με κορυφαίους μουσικούς και δισκογραφικές εταιρίες, στοιχεία που έχουν αποτυπωθεί στα δώδεκα στούντιο άλμπουμ της (αριθμός που δεν περιλαμβάνει, βεβαίως, τις δεκάδες συλλογές, live και διάφορες επετειακές εκδόσεις). Η ζωή της της περιλαμβάνει μια (το λιγότερο) δύσκολη παιδική ηλικία, συχνά προβλήματα με το νόμο, εθισμό στα ναρκωτικά και το αλκοόλ και μια ποινή φυλάκισης, συνθέτοντας έτσι μια εικόνα που περιλαμβάνει όλα τα συστατικά του θρύλου. Η Holiday δεν είχε κάνει ποτέ τυπικές μουσικές σπουδές, ήταν αυτοδίδακτη και σύμφωνα με όσους έχουν μελετήσει την καριέρα της χρησιμοποιούσε τον αυτοσχεδιασμό για να καλύψει την απουσία της μουσικής παιδείας. Τεχνικά, η φωνή της είχε μικρή έκταση και βρισκόταν στην περιοχή της κοντράλτο αλλά με την πάροδο των χρόνων απέκτησε μια χαρακτηριστική βραχνάδα. Έφυγε από την ζωή σε μικρή ηλικία (44 ετών) από κίρρωση.
Το “ World of Heavy Percussion and Large Japanese Drums” είναι μια συλλογή με κομμάτια για κρουστά, η οποία περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό συντελεστών. Ανάμεσά τους ο Jens Düppe, Γερμανός ντράμερ της τζαζ με έντονες τάσεις αυτοσχεδιασμού, ο Bernard Beeftink και ο Jim Keltner Ο τελευταίος δεν είναι μόνο ένας από τους σημαντικότερους session μουσικούς με καριέρα που εκτείνεται από τα 70s' μέχρι σήμερα αλλά ο ένας από τους δύο ντράμερ που συμμετέχουν στο ιστορικό “Drum Record” της Sheffield Lab. Το τρακ της ταινίας προέρχεται από την ηχογράφηση εκείνη και είναι το ένα από τα δύο που δεν έχει ηχογραφήσει ο ίδιος ο De With (το δεύτερο είναι αυτό του Düppe, σε αυτά η STS έχει επιμεληθεί μόνο το μάστερινγκ).
Εκτός από τους σόλο μουσικούς, η ταινία περιλαμβάνει ηχογραφήσεις από διάφορα γκρουπ και ομάδες κρουστών. Την μερίδα του λέοντος, εδώ φαίνεται να έχει το ολλανδικό γκρουπ Circle Percussion, το οποίο χρησιμοποιεί μια μεγάλη συλλογή από παραδοσιακά κρουστά στα οποία περιλαμβάνονται όργανα από την Ινδία την Βραζιλία και την Ιαπωνία (εδώ περιλαμβάνεται και ένα custom O Daiko, με διάμετρο 1.95 και μήκος 2.55 μέτρα, πιθανώς ένα από τα μεγαλύτερα κρουστά στον κόσμο).

Με εξαίρεση τα δύο τρακ που αναφέρονται ως “εξωτερικές” ηχογραφήσεις (του Düppe και του Keltner) όλα τα υπόλοιπα έχουν ηχογραφηθεί από τον ίδιο τον De With. H STS χρησιμοποιεί μικρόφωνα Schoeps και κατά περίπτωση AKG, με καλώδια της Siltech και του van den Hul. Ο ίδιος ο de With αναφέρει ότι προσπαθεί να προσεγγίσει όσο το δυνατόν την αυθεντική ακουστική ταυτότητα του χώρου της ηχογράφησης, αφού πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε εγγραφή, πρώτα ακούει ο ίδιος τους μουσικούς στον συγκεκριμένο χώρο, ώστε να έχει προσωπική άποψη. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνει η ίδια η εταιρία, κατά την ηχογράφηση εφαρμόζεται μια ειδική επεξεργασία που έχει αναπτύξει ο de With και ονομάζεται MW Coding Process. Για την συγκεκριμένη διαδικασία δεν δίνεται καμία πληροφορία (και δεν μπορέσαμε να βρούμε κάποια σχετική δημοσίευση) και δεν είναι σαφές τι περιλαμβάνει και αν αφορά τις ταινίες ή μόνο τα LPs και τα CDs. Το τελικό mastering γίνεται από την AR Online Mastering.
Για τις ηχογραφήσεις έχει χρησιμοποιηθεί ένα Studer A807 ενώ η μεταφορά του μάστερ στις ταινίες γίνεται μέσω ενός Philips EL3501 και μιας συστοιχίας Philips N4522. Με βάση τις πληροφορίες που έχουμε, δεν χρησιμοποιείται κάποια τεχνολογία αποθορυβοποίησης.
Οι ταινίες που είναι διαθέσιμες από την STS είναι 1/4 της ίντσας, half track (αυτό σημαίνει ότι περιλαμβάνουν υλικό μόνο στην μία κατεύθυνση, με το κάθε κανάλι να καταλαμβάνει περίπου το μισό πλάτος της ταινίας), και προσφέρονται με ισοστάθμιση CCIR (και μαγνητική ροή αναφοράς τα 320nWb/m) σε ταχύτητα 15ips. Η μαγνητική ταινία είναι η LPR35 της Recording The Masters και τα reels είναι custom της STS (με το χαρακτηριστικό υπόχρυσο χρώμα). Για την φόρτωσή τους στο μαγνητόφωνο απαιτείται ο κλασικός προσαρμογέας NAB.
Οι ταινίες της STS παραδίδονται σε υψηλής ποιότητας θήκες από σκληρό χαρτόνι στην επάνω επιφάνεια των οποίων υπάρχει εκτυπωμένο το σχετικό artwork και, κρίνοντας από το ένα εκ των δύο δειγμάτων, αποθηκεύονται “tail out”, δηλαδή με το τέλος της ταινίας ελεύθερο και όχι την αρχή της. Με τον τρόπο αυτό, για να ακούσει κανείς την ταινία θα πρέπει πρώτα να την φορτώσει στο αριστερό reel (με rewind). Οι λόγοι (και η σκοπιμότητα) του tail out αποτελούν θέμα συζήτησης και περιλαμβάνουν την δημιουργία φαινομένων print-through τα οποία είναι λιγότερο αντιληπτά, την αποθήκευση της ταινίας κάτω από καλύτερες συνθήκες τάνυσης (οι οποίες υπάρχουν κατά το playback αλλά όχι κατά την γρήγορη τύλιξη) και την ομαλότερη τύλιξή της στο reel αποθήκευσης, κάτι που δεν μπορεί να συμβεί με το rewind, ειδικά αν το reel έχει, έστω και μικρά προβλήματα γεωμετρίας. Στην συσκευασία, ο χρήστης θα βρει, επίσης, ένα κείμενο με λεπτομέρειες σχετικές με την παραγωγή και την λίστα με τα κομμάτια.

Για την αναπαραγωγή των δύο ταινιών χρησιμοποιήθηκε ένα Tandberg TD20A SE, λεπτομέρειες και μετρήσεις για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Η πρώτη εντύπωση που σχηματίζει κανείς ακούγοντας την ηχογράφηση της Lils Mackinotsh είναι αυτή της πολύ καλής ισορροπίας, της ομοιογένειας και του χαμηλού θορύβου. Το ηχητικό αποτέλεσμα δικαιώνει πλήρως τον de With, όντας ιδιαίτερα φυσικό, με εξαιρετική αίσθηση παρουσίας, πολύ καλή περιγραφή του αέρα και της θέσης των ηχητικών πηγών, χωρίς το παραμικρό ίχνος σκληρότητας. Η φωνή της Mackintosh επιβάλλεται στον χώρο, αλλά πλαισιώνεται από τα υπόλοιπα μέρη της μπάντας σε απόλυτα σωστές αναλογίες, χωρίς να προβάλλεται περισσότερο από όσο θα ήθελες. Οι λεπτομέρειες στο ηχόχρωμα και την άρθρωση είναι πολύ καλές και η συνολική αίσθηση είναι πραγματικά εξαιρετική. Ο θόρυβος είναι ελάχιστα ακουστός στα πολύ χαμηλά περάσματα και καθόλου ενοχλητικός, με αποτέλεσμα η αίσθηση της δυναμικής περιοχής και οι δυνατότητες περιγραφής της δυναμικής αντίθεσης του προγράμματος να είναι εξαιρετικές.
Η περίπτωση του “The World of Heavy Percussion and Large Japanese Drums”είναι λίγο διαφορετική καθώς το περιεχόμενό του είναι κάπως πιο ακραίο σε σχέση με την κλασική τζαζ ηχογράφηση της Mackintosh. Εδώ, η STS έχει επιλέξει μια ομολογουμένως μεγάλη ποικιλία κρουστών, μεγέθη ορχήστρας και στυλ, ώστε να καλύψει κάθε γούστο αλλά και κάθε τεχνική πλευρά σε ό,τι αφορά την ποιότητα της αναπαραγωγής. Από το κλασικό ντραμ-σετ των Düppe και Keltner μέχρι τα Ιαπωνέζικα taiko των Circle Percussion και τα αφρικανικά κρουστά και τα Djembe μέχρι τα κρουστά της στρατιωτικής μπάντας, το υλικό της συγκεκριμένης ταινίας δοκιμάζει σκληρά κάθε πλευρά ενός συστήματος και μπορεί να επιδείξει τις αρετές μιας κορυφαίας αναλογικής πηγής. Ωστόσο, τα κομμάτια είναι προσεκτικά επιλεγμένα και, πέρα από την αξία τους ως υλικό αξιολόγησης, έχουν μεγάλο μουσικό ενδιαφέρον με τους ρυθμούς να είναι, στην πλειοψηφία τους, ιδιαίτερα ελκυστικοί και ευχάριστοι. Η έκταση του συστήματος χαμηλά δοκιμάζεται από το κομμάτι με τα Ιαπωνέζικα κρουστά το οποίο εξελίσσεται δυναμικά και περιλαμβάνει τις πολύ χαμηλές συχνότητες του τεράστιου O-Daiko, τα ταχύτατα μέτωπα των μικρότερων κρουστών εκθέτουν τις αδυναμίες ενός συστήματος ψηλά και η στερεοφωνική εικόνα με τις πολλές σημειακές πηγές είναι κάποιες φορές εξαιρετική, με εντυπωσιακή αίσθηση βάθους, περιγραφή της κίνησης και των θέσεων στο χώρο. Προσωπικά, δεν αισθάνομαι “άνετα” με τα μεγεθυμένα ντραμς που καταλαμβάνουν όλο το πλάτος της εικόνας, στον χώρο μεταξύ των ηχείων, αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο εστιασμός και η σταθερότητα του soundstage δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για κριτική.
Ο αυτοσχεδιασμός του Keltner είναι μια εξαιρετική περίπτωση, καθώς επιτρέπει την άμεση σύγκριση μιας ηχογράφησης όπως αυτή ακούγεται στο βινύλιο και σε ταινία. Προφανώς υπάρχουν διαφορές στο mastering αλλά, κατά τα άλλα, η σύγκριση λέει πολλά: Το βινύλιο ακούγεται αισθητά συμπιεσμένο, λιγότερο πραγματικό και με λιγότερη ενέργεια, συνολικά λιγότερο πειστικό, η ταινία σε μεταφέρει πιο κοντά σε αυτό που πραγματικά έπαιξε ο Keltner και ηχογράφησε το 1980 ο Bill Schnee της Sheffield Lab (τούτων λεχθέντων, αν πετύχετε κάπου τον δίσκο, αποκτήστε τον, πρόκειται για μια εξαιρετική δουλειά).

… παρά την ηλικία της ως μέσο και ως τεχνολογία γενικότερα, η μαγνητική ταινία φαινόταν εδώ καιρό “στα χαρτιά” ως μια καλύτερη πλατφόρμα μέσα από την οποία μπορούν να αναδειχθούν οι αρετές του αναλογικού ήχου, σε σχέση με το βινύλιο. Η βασική προϋπόθεση, βεβαίως, είναι η ύπαρξη πραγματικά καλών παραγωγών και η αντίδραση της αγοράς τα τελευταία χρόνια μπορεί να θεωρηθεί ανέλπιστα θετική. Οι πρώτες μας επαφές με το σχετικό υλικό, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι δύο ταινίες της STS, είναι όχι απλώς ενθαρρυντικές αλλά απολύτως πειστικές. Τόσο η ηχογράφηση της Lils Mackintosh όσο και τα “κρουστά” του de With προσφέρουν μια εξαιρετική ευκαιρία να ακούσει κανείς μια πλευρά του αναλογικού ήχου που δεν μπορεί να την προσεγγίσει το LP. Πρόκειται για μια εμπειρία που κάθε audiophile οφείλει στον εαυτό του!