 |
| Από το Φίλμ στο
Βίντεο... |
1. Γενικώς...
2. Το Telecine (Τελεσινέ) και η γεωμετρία
του κάδρου.
3. Το Τελεσινέ και ο συγχρονισμός
φιλμ/βίντεο
4. ΥUV, Yποδειγματοληψία
χρώματος, Y/Cb/Cr
5. Ιnterlaced
και Progressive Scan, Στρατηγικές de-interlacing και Inverse
Telecine |
|
|
| Το Telecine, με απλά λόγια,
είναι η διαδικασία η οποία μας επιτρέπει να μεταφέρουμε το φιλμ σε
βίντεο. Μπορεί κανείς να το δεί σαν μία "αντίστροφη προβολή"
κατά την οποία κάθε καρέ του φίλμ προβάλεται σε έναν αισθητήρα
(χρησιμοποιούνται συνήθως 3 CCD, ένα για κάθε βασικό χρώμα, ώστε να
προκύπτει το κλασικό σήμα RGB). Ως πρωτότυπο μπορεί να
χρησιμοποιηθεί είτε θετικό είτε αρνητικό φίλμ (εξαρτάται από την
μηχανή του telecine). Η πλέον σύγχρονη διαδικασία ονομάζεται flying
spot telecine και περιλαμβάνει την δημιουργία, επάνω σε μία οθόνη
καθοδικού σωλήνα, μίας λευκής σημειακής φωτεινής πηγής η οποία
σαρώνει το φίλμ. Το είδωλο της σάρωσης, που γίνεται σε
"γραμμές" (δηλαδή το λευκό φώς φιλτραρισμένο από το περιεχόμενο του
φίλμ στο συγκεκριμένο σημείο) αναλύεται μέσω φίλτρων στις τρείς
συνιστώσες (κόκκινη, πράσινη και μπλέ) και οδηγείται στον αντίστοιχο
αισθητήρα. Η λειτουργία του telecine είναι ύποπτα
απλή: Το μόνο που χρειάζεται στα χαρτιά είναι να κινήσουμε
το φίλμ εμπρός από τους αισθητήρες και να πάρουμε το σήμα
βίντεο. Στην πράξη όμως έχουμε σημαντικά προβλήματα να
επιλύσουμε. |
 |
Κάπως έτσι μοιάζει ένα στούντιο όπου
πραγματοποιήται το τελεσινέ. (Πηγή φωτογραφίας: Australia
National Screen and Sound
Archive) | |
| Το πρώτο πρόβλημα μας είναι η
διαφορά στις αναλογίες των κινηματογραφικών κάδρων και σε αυτές των
συστημάτων προβολής που έχουμε στην διάθεσή μας για οικιακή
χρήση. Οι τελευταίες είναι δύο: Η κλασική 4:3 και η "ευρεία"
16:9. Me την κινηματογραφική ορολογία στην οποία οι αναλογίες
έχουν την μορφή "μέρη οριζόντιας διάστασης προς ένα μέρος
κατακόρυφης διάστασης" οι οικιακές συσκευές προβολής είναι
διαθέσιμες σε αναλογίες 1.33:1 (η κλασική) και 1.78:1 (η 16:9). Η
μοναδική περίοδος κατά την οποία οι αναλογίες της οικιακής και της
κινηματογραφικής προβολής θα συνέπιπταν θα ήταν προ του
1926 (οι ταινίες τότε είχαν κάδρο με αναλογία 1.33:1) αλλά
είμαστε άτυχοι: Τότε ο κινηματογράφος ήταν βωβός, και η τηλεόραση
δεν υπήρχε... Από τότε, η βιομηχανία του κινηματογράφου
χρησιμοποίησε δεκάδες αναλογίες από το πολύ κοντινό στο 1.33:1
Αcademy (1.37:1, μέχρι το 1953) μέχρι το εξαιρετικά ευρύ Ultra
Panavision 77mm (2.76:1, η μεγαλύτερη αναλογία που χρησιμοποιήθηκε
ποτέ.) με το οποίο γυρίστηκε το Ben Hur. Από τις πλέον
διαδεδομένες αναλογίες είναι το 2.35:1 (Cinemascope, Panavision και
Todd AO ανάμεσα στα άλλα) και το 1.85:1 (Vistavision,
Panavision). |
 |
Μερικά από
τα κάδρα που χρησιμοποιούνται στον κινηματογράφο. Τα
πλέον συνήθη είναι τα 2.35:1 και τα 1.85:1. Δεξιά
εμφανίζονται και τα κάδρα που χρησιμοποιούνται στην οικιακή
προβολή. | |
| Είναι λοιπόν κάτι παραπάνω από προφανές
ότι κατά την διαδικασία του telecine "κάτι πρέπει να γίνει" για να
προσαρμοστούν οι αναλογίες του κινηματογραφικού κάδρου σε αυτό της
οικιακής προβολής. Η πλέον χονδροειδής
διαδικασία είναι ο λεγόμενος αναμορφισμός:
(anamorphic picture). Η αναμορφική εικόνα είναι ένα κάδρο
1.85:1 ή (ακόμη χειρότερα) 2.35:1 παραμορφωμένο ώστε να μπορεί να
προβληθεί σε μία ευρεία οθόνη 1.78:1. Η παραμόρφωση αυτή μπορεί να
γίνεται ή να μην γίνεται αντιληπτή, ανάλογα με το περιεχόμενο του
κάδρου αλλά σίγουρα είναι απολύτως απορριπτέα για
συστήματα προβολής 1.33:1. Εδώ είναι σημαντικό να διαχωριστεί ο
αναμορφισμός κατά το telecine (η διαδικασία που μόλις περιγράψαμε
και που συνηθίζεται στην τηλεόραση) από τον αναμορφισμό κατά το
transfer: Εδώ, προστίθενται γραμμές ανάλυσης κατά την αποθήκευση στο
ψηφιακό μέσο ώστε να είναι δυνατή η σωστή προβολή με υψηλότερη
ανάλυση σε οθόνες με αναλογία πλευρών 1.87:1 και το προιόν
ονομάζεται "Αnamorphic Widescreen DVD". |
 |
Το βασικό
πρόβλημα κατά την μεταφορά ενός φιλμ σε αναλογίες κατάλληλες
για προβολή στο σπίτι (στο συγκεκριμένο παράδειγμα, σε
1.33:1). Οι λύσεις είναι η παραμόρφωση του κάδρου
(αναμορφισμός), το letterboxing και το Pan&Scan. (Alien).
H μοναδική εκδοχή που διατηρεί την κλειστοφοβική ατμόσφαιρα
του πλάνου με την χαμηλή οροφή, είναι η
Letterboxed. | |
Η επόμενη λύση είναι η τεχνική
Pan&Scan. Προέρχεται από τις λέξεις
Panning and Scanning που περιγράφουν την σάρωση κάθε καρέ (ή, για να
είμαστε ακριβείς, των καρέ που αποτελούν μία σκηνή) με
δυνατότητα παράλληλης κίνησης των αισθητήρων ως προς το
κάδρο. Η τεχνική αυτή επιτρέπει στον μηχανικό του τελεσινέ
να σαρώσει (και να μεταφέρει σε βίντεο) το σημαντικότερο κομμάτι
ενός καρέ αφήνοντας απ' έξω μέρη με μικρότερο ενδιαφέρον.
Φανταστείτε το Pan&Scan σαν ένα παράθυρο με αναλογίες (συνήθως)
1.33:1 που μπορεί να κινηθεί ελεύθερα επάνω σε κάθε σκηνή. Το
Pan&Scan είναι καλό σε πολλές περιπτώσεις αλλά
ανεπαρκέστατο όταν χρησιμοποιούνται συγκεκριμένες μέθοδοι
κινηματογραφικής σύνθεσης (μερικές από τις οποίες
εμφανίζονται στις εικόνες που ακολουθούν): Πείτε σε έναν
σκηνοθέτη που έφαγε ώρες από την ζωή του για να στήσει μία σκηνή την
φράση "αφήνοντας απ' έξω μέρη με μικρότερο ενδιαφέρον" που
χρησιμοποιήσαμε παραπάνω, και από την αντίδρασή του θα
καταλάβετε.
Η τρίτη και τελευταία τεχνική είναι αυτή του
letterboxing: Τα καρέ σαρώνονται ως έχουν αφήνοντας
σκοτεινές λωρίδες στα σημεία που το οικιακό κάδρο
"περισσεύει". Το letterbox έχει το πολύ σημαντικό πλεονέκτημα
ότι διατηρεί πλήρως τη σύνθεση κάθε σκηνής και μεταφέρει στο
ακέραιο τις επιλογές του παραγωγού και του σκηνοθέτη όσον
αφορά στις αναλογίες του φίλμ και την αισθητική της ταινίας, έχει
όμως το μειονέκτημα ότι μειώνει την πραγματική διαγώνιο του
συστήματος προβολής: μία τηλεόραση 1.33:1 που προβάλει το
Ben Hur σαρωμένο ως Letterbox, έχει πολύ μικρή εικόνα λόγω των
μεγάλων μαύρων λωρίδων στο επάνω και το κάτω μέρος της. |
Eπτά περιπτώσεις
στις οποίες το Pan
& Scan δεν είναι αποδοτικό: |
 |
 |
| Tεχνική widescreen two-shot: H σκηνή
συνδέει τους δύο χαρακτήρες, υπάρχουν δύο σημαντικά στοιχεία
στο πλάνο. (Starship Troopers) |
Τεχνική widescreen two-shot με κίνηση:
Δύο στοιχεία στο πλάνο με την σχετική τους θέση να είναι
ουσιώδους σημασίας για την εξέλιξη (The Matrix) |
 |
 |
| Σύνθεση με εσκεμμένη παραμόρφωση: Το
Pan&Scan θα αφαιρέσει την σύμπτωση των εξαιρετικά
υπολογισμένων σημείων φυγής στην προοπτική. (The
Matrix) |
Πλάνο "Leone" (από την προσφιλή τεχνική
του Sergio Leone): Το θέμα γεμίζει εντελώς το πλάνο χωρίς να
αφήνει επιλογές. (Dune) |
 |
 |
| Σύνθεση με γεωμετρικά κριτήρια: Η σκηνή αντιπαράθεσης
με τον Hal στο 2001: Α Space Odyssey, διατηρεί το μεγάλο
σκάφος ακριβώς στο κέντρο του κάδρου αυξάνοντας την σημασία
του. Το Pan&Scan θα τοποθετούσε τα δύο σκάφη στα άκρα
δίνοντας σημασία στο κενό μεταξύ τους. |
Open Form: Η σύνθεση του πλάνου υποννοεί
δράση εκτός αυτού (με στοιχεία τον κενό χώρο αριστερά και το
βλέμμα του πρωταγωνιστή, Dune) |
 |
Διαχείριση της δράσης σε δύο επίπεδα (σε
μία εκ τ ων κλασικών σκηνών του Alien) το κάδρο αφήνει χώρο
στο σημαντικό που πρόκειται να συμβεί (δεξιά) και δεν
επιτρέπει στον θεατή να αντιληφθεί το μέγεθος του, λόγω της
προοπτικής ( Πόσο μεγάλο είναι; Πόσο πίσω είναι; ) ενώ
παράλληλα διατηρεί τον πρωταγωνιστή στο επίκεντρο της
προσοχής. | |
|
|
