Interview: Martin Reynolds (dCS) [avmentor.gr]

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Martin Reynolds (dCS)

Πάντως το DSD ως διαδικασία έχει κατηγορηθεί αρκετά...
Όλες οι διαδικασίες έχουν μειονεκτήματα. To DSD στην βασική του μορφή είναι ένα σήμα με ανάλυση 1-bit σε πολύ υψηλή συχνότητα, 2.8MHz. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια παλμοσειρά που αντιστοιχεί στο αρχικό αναλογικό σήμα με πολύ χονδροειδή τρόπο, ο μεγάλος αριθμός δειγμάτων (2.8 εκατομμύρια δείγματα ανά δευτερόλεπτο) όμως, μας δίνει την δυνατότητα να κάνουμε μια σωστή μετατροπή στο τέλος. Ένα πρόβλημα που υπάρχει στα συστήματα 1-bit είναι ότι δεν υπάρχουν λέξεις με περισσότερα ψηφία ώστε να κάνουμε μαθηματικές πράξεις, αυτός είναι και ο λόγος που εμείς χρησιμοποιούμε μια εκδοχή 5-bit.

Ακαδημαϊκοί όπως ο Stanley Liphsitz και ο John Vanderkooy έχουν εκφράσει τις αντιρρήσεις τους για αυτού του είδους την διαδικασία πάντως...
Ναι. Το noise shaping που απαιτήται σε επεξεργασίες ενός ψηφίου, όπως το συμβατικό DSD, οδηγεί τον θόρυβο στην περιοχή των υπέρηχων αλλά η στάθμη του εκεί είναι πολύ υψηλή και ανεβαίνει πολύ απότομα για να την κόψεις με ένα συμβατικό αναλογικό φίλτρο, πρέπει να ζήσεις μαζί του! Στην πράξη, αποδείχθηκε ότι τα ηλεκτρονικά που ακολουθούν τις ψηφιακές πηγές αντέχουν και δεν έχουν προβλήματα και ότι αν ο θόρυβος αυτός είναι επαρκώς τυχαίος δεν ενοχλεί τους ακροατές. Το αποτέλεσμα, αν τα κάνεις όλα σωστά, θα είναι ανάλυση πολύ κοντά στα 24bit και εύρος που μπορεί να φτάσει τα 100kHz.

To γεγονός ότι το Scarlatti έχει και είσοδο για DSD, φέρνει στην επιφάνεια το γνωστό ερώτημα...
Ναι, γίνομαι πολύ συχνά αποδέκτης αυτής της ερώτησης, αν κάνουμε δηλαδή resampling το DSD σε PCM και η απάντηση είναι “ναι”, εφόσον μετατρέπουμε όλα τα σήματα σε φορμά Ring DAC. Αλλά η διαδικασία αυτή δεν σχετίζεται με την συμβατική μετατροπή σε PCM αφού το σήμα που προκύπτει είναι διαφορετικό και διαθέτει κάποια από τα χαρακτηριστικά του DSD. Κι ακόμη, δεν χρησιμοποιούμε φίλτρα διέλευσης χαμηλών για να κόψουμε τον θόρυβο όπως κάνουν κάποιες άλλες εταιρίες. Τα φίλτρα υπάρχουν, αλλά είναι στο χέρι του χρήστη το αν θα τα ενεργοποιήσει.

Έχετε ήδη μιλήσει για το Ring DAC. Υποθέτω ότι πρόκειται για την δεύτερη κομβική τεχνολογία που αναφέρατε, μετά το Control board...
Σωστά. Το Ring DAC είναι ο μετατροπέας μας και θέλω να ξεκινήσω ξεκαθαρίζοντας το εξής: Δεν χρησιμοποιούμε κανένα ειδικό τσιπ για την κατασκευή του. Είναι ολόκληρο σχεδιασμένο από εμάς και έτσι η ερώτηση -την οποία μου κάνουν συνεχώς- “ποιο DAC χρησιμοποιήτε στην έξοδο” δεν έχει απάντηση. Δεν χρησιμοποιούμε κάποιο DAC!

Θα εκτιμούσα μια προσπάθεια να εξηγήσετε πως περίπου λειτουργεί...
Χρησιμοποιούμε έναν μεγάλο αριθμό από συμβατικά λογικά κυκλώματα για να επεξεργαστούμε το ψηφιακό σήμα των 5bit που παραλαμβάνουμε από το interface με τρόπο τέτοιο ώστε να καταλήγουμε σε αποτέλεσμα που αντιστοιχεί σε ανάλυση 24bit. Για να το κάνουμε αυτό χρησιμοποιούμε μια διαδικασία που βασίζεται σε ψευδοτυχαία εναλλαγή των τμημάτων του Ring DAC. Αυτή η διαδικασία μας επιτρέπει να αγνοήσουμε τις ατέλειες των κυκλωμάτων και να μετατρέψουμε σε τυχαία μεταβαλλόμενο θόρυβο κάτι που σε αντίθετη περίπτωση θα φαινόταν ως εξαρτημένη από το σήμα παραμόρφωση. Χρησιμοποιώντας βασικές έννοιες των μετατροπέων D/A, θα έλεγα ότι με την διαδικασία που χρησιμοποιούμε αποφεύγουμε τα προβλήματα στην ακρίβεια που απαιτείται από τις πηγές ρεύματος που βρίσκονται στο τελικό στάδιο κάθε DAC, διαθέτοντας περισσότερες από όσες επιβάλλει η θεωρία και επιλέγοντας κάθε φορά έναν ψευδοτυχαίο συνδυασμό. Το αποτέλεσμα είναι μετρήσιμο: Ο θόρυβος και η παραμόρφωση βρίσκονται στην περιοχή των 110-120dB επίδοση που είναι, κατά τη γνώμη μου, εξαιρετικά καλή.

Τι έχετε σκεφτεί για το αναλογικό στάδιο;
Δεν το αφήσαμε, βεβαίως, στην τύχη του! Καταρχήν όλη η σχεδίαση είναι balanced και επομένως μπορούμε να πραγματοποιήσουμε εύκολα καταστολή του θορύβου που είναι κοινός και στους δύο κλάδους. Για όσους θέλουν να χρησιμοποιήσουν single ended εξόδους έχουμε ένα κύκλωμα μετατροπής που χρησιμοποιεί τέσσερις τελεστικούς ενισχυτές ενώ το κύκλωμα για την balanced έξοδο είναι διακριτό, λειτουργεί σε τάξη Α και έχει τοπολογία ενισχυτή διαγωγιμότητας την οποία θεωρούμε ως την καλύτερη σε θέματα θορύβου που εισέρχονται από την γείωση του κυκλώματος.

Ας προχωρήσουμε σε ένα άλλο θέμα: Μιλήστε μου λίγο για την σημασία του clocking...
To βασικό μας σύστημα περιλαμβάνει ένα ειδικά σχεδιασμένο από εμάς κύκλωμα χρονισμού το οποίο περιλαμβάνει μια γεννήτρια και το απαραίτητο PLL. Το τελευταίο είναι δύο σταδίων και μπορεί να λειτουργήσει σε μια ποικιλία modes. Ξεκινάει “κλειδώνοντας” σε μεγάλο εύρος, μέχρι να βρει την συχνότητα του σήματος στην είσοδο και στην συνέχεια μειώνει το εύρος του έτσι ώστε να υπάρχει καταστολή του jitter. Την συχνότητα του σήματος μπορούμε είτε να την εξάγουμε -με τον παλιό τρόπο- από τα ίδια τα δεδομένα είτε να χρησιμοποιήσουμε το ρολόι του ίδιου του μετατροπέα ως master, να ελέγξουμε δηλαδή το Ring DAC απευθείας από αυτό, χωρίς να περιμένουμε να “κλειδώσει” τίποτε... Αυτή είναι και η μέθοδος με τα καλύτερα αποτελέσματα.

Πόσο σοβαρό πρόβλημα είναι, τελικώς, το jitter γιατί όπως ξέρετε η υπερβολή είναι συνηθισμένο φαινόμενο στο audio...
Το jitter γίνεται πρόβλημα όταν οι μικρομεταβολές στον χρονισμό του ψηφιακού σήματος έχουν ως αποτέλεσμα αλλαγές στο αναλογικό σήμα. Κάποια στιγμή δοκιμάσαμε να χρησιμοποιήσουμε τα master clocks που είχαμε σχεδιάσει για τον χώρο των επαγγελματιών σε οικιακά συστήματα και πρέπει να σας πω ότι οι διαφορές που πήραμε ήταν ίδιας τάξης μεγέθους με αυτήν που είχαμε όταν συγκρίναμε τον εσωτερικό χρονισμό του Ring DAC από slave σε master. Κάποιες φορές το αποτέλεσμα ήταν καλύτερο από αυτό που πήραμε σε master mode. Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω ακόμη κάποια εξήγηση για το φαινόμενο αυτό, ωστόσο το γεγονός ότι και η Esoteric έκανε την ίδια ανακάλυψη με εμάς και προχώρησε στην παραγωγή των εξωτερικών clock της, δείχνει ότι πράγματι κάτι υπάρχει εδώ, επομένως είναι ένας δρόμος που θα ακολουθήσουμε.

"(...) η ερώτηση -την οποία μου κάνουν συνεχώς- “ποιο DAC χρησιμοποιήτε στην έξοδο” δεν έχει απάντηση. Δεν χρησιμοποιούμε κάποιο DAC!"

Μα, από όσο γνωρίζω, έχετε ήδη τέτοιες συσκευές...
Ναι, έχουμε τρία μοντέλα τα οποία βασίζονται όλα σε κρυστάλλους. Το πρόβλημα με τον χρονισμό μέσω κρυστάλλων είναι ότι η ακρίβειά σου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η θερμοκρασία και η τάση στα άκρα τους. Μια προτιμότερη αρχή είναι αυτή του ατομικού ρολογιού όπως αυτά που βασίζονται στο ρουβίδιο. (σ.σ. “ατομικά” ρολόγια είναι αυτά που έχουν ως βάση χρόνου ιδιότητες σε ατομικό επίπεδο ενός συγκεκριμένου υλικού και δεν βασίζονται στην ραδιενέργεια). Και τα τρία προϊόντα που διαθέτουμε αυτή τη στιγμή βασίζονται σε κοινές αρχές με το Scarlatti να είναι το καλύτερο, μάλλον λόγω της ίδιας της κατασκευής του.

Εννοείτε ότι είναι καλύτερο επειδή έχει καλύτερο σασί;
Εν μέρει ναι. Γιατί κατά τα άλλα η βάση λειτουργίας του είναι ίδια με αυτή των δύο άλλων συσκευών μας αλλά η απόδοσή του είναι, τελικώς, καλύτερη.

Πόσο σημαντικό θεωρείτε το interfacing με υπολογιστές και πως κρίνετε τις δύο διαθέσιμες επιλογές μας, το USB και το Firewire;
Προφανώς το interfacing με τον υπολογιστή είναι σημαντικό και θα γίνεται σημαντικότερο με την πάροδο του χρόνου. Η επιλογή του interface, τώρα, είναι μια υπόθεση -θα έλεγα- κλίμακας. Είμαστε μια μικρή εταιρία και θα πρέπει να κάνουμε πολύ προσεκτικές επιλογές. Η έρευνα αγοράς μας δείχνει ότι το IEEE1394 χάνει μερίδιο, μάλλον εξαφανίζεται σταδιακά από τις επιλογές των κατασκευαστών, επομένως δεν είναι καλή ιδέα να επενδύσει κανείς πολύ σε αυτό. Έχουμε επίσης σκεφτεί να χρησιμοποιήσουμε και υποδομή Ethernet αλλά το πρόβλημα είναι ότι απαιτεί drivers τους οποίους θα πρέπει να σχεδιάσουμε, κάτι που μπορεί να γίνει αλλά θα απαιτήσει από εμάς χρόνο και ενέργεια...

Αντιλαμβάνομαι ότι μου δείχνετε μια προτίμηση προς το USB, είναι άλλωστε κάτι που έχετε δηλώσει κατά καιρούς...
Ναι αλλά κι εδώ υπάρχουν προβλήματα. Όπως ίσως γνωρίζετε η κλασική Adaptive εκδοχή του USB απαιτεί από τον δέκτη να ρυθμίζει τον χρονισμό του με βάση το bitrate της σύνδεσης. Αυτό για εμάς είναι, βεβαίως, απαράδεκτο επειδή δεν μπορούμε να εξαρτήσουμε το σύστημά μας από μια πηγή που είναι ταυτόχρονα θορυβώδης και με εγγενή προβλήματα jitter. Λύση σε αυτό είναι η ασύγχρονη σύνδεση, στην οποία ο δέκτης ελέγχει τον ρυθμό αποστολής των δεδομένων με βάση την πληρότητα του buffer του.

Μιλάμε, δηλαδή, για μια αρχιτεκτονική που θυμίζει master/slave clocking αλλά σε επίπεδο data και όχι audio stream...
Κάπως έτσι. Λάβετε ακόμη υπόψιν σας ότι η πληροφορία αυτή έρχεται σε ριπές από τον υπολογιστή και όχι σε συνεχή ροή όπως έχουμε συνηθίσει στον κόσμο του audio, μια κατάσταση για την οποία τα κυκλώματα χρονισμού από την πλευρά του DAC δεν είναι βελτιστοποιημένα.

Έχω την εντύπωση ότι δεν συμπαθείτε ιδιαίτερα τους audio servers, ως εταιρία. Θα θέλατε να το σχολιάσετε αυτό;
Το ψάχνουμε το πράγμα. Οι audio servers έχουν εγγενώς δύο προβλήματα. Πρώτον, είναι πολύ ακριβοί και, δεύτερον, το πιθανότερο είναι ότι “παλιώνουν” γρήγορα. Το αποτέλεσμα είναι ότι έχεις πληρώσει αρκετά για κάτι που σε μικρό χρόνο θα πρέπει με κάποιο τρόπο να αναβαθμίσεις σε επίπεδο harware, είτε αλλάζοντας σκληρούς δίσκους είτε ενσωματώνοντας ένα νέο πρωτόκολλο. Από την άλλη, οι περισσότεροι έχουν ήδη έναν server στο σπίτι τους, με την μορφή κάποιου υπολογιστή. Προς το παρόν, λοιπόν, η επιλογή μας όσον αφορά στην αρχιτεκτονική ενός τέτοιου συστήματος είναι ένας υπολογιστής που μπορεί να “σπρώξει” PCM audio σε κάποιο interface που λειτουργεί με ασύγχρονο USB. Ήδη διαθέτουμε τρία προϊόντα με αυτή τη δυνατότητα, το Puccini U-Clock και τα upsamplers Paganini και Scarlatti.

Με όλα αυτά, από την πλευρά σας, φαίνεται να θεωρείτε ότι τα αρχεία υψηλής ανάλυσης είναι κάτι σημαντικό για το μέλλον...
Αισθανόμαστε δικαιωμένοι που η επανάσταση που ξεκινήσαμε πριν από 10 χρόνια, παρουσιάζοντας τα πρώτα συστήματα υψηλής ανάλυσης (για εκείνη την εποχή) βρίσκει τον δρόμο της προς τον καταναλωτή. Από την άλλη, οι επαγγελματίες φαίνονται πολύ πιο συντηρητικοί. Το 2004 παρουσιάσαμε ένα νέο φορμά που λεγόταν DXD (Digital eXtreme Definition) και είχε ανάλυση 24bit/352.8kHz και το υποστηρίξαμε με τα αντίστοιχα συστήματα για τον χειρισμό του. Ατυχώς η αγορά δεν το δέχτηκε καλά. Μόλις πριν από λίγο καιρό η εταιρία 2L, γνωστή για τις ηχογραφήσεις υψηλής ανάλυσης, παρουσίασε κάποιο master.

Δεν ήταν κάπως υπερβολική φιλοδοξία αυτό; Να βάλετε στην αγορά ένα νέο φορμά;
Στην πραγματικότητα δεν ήταν. Είχαμε πείσει την αγορά για την αξία της υψηλής ανάλυσης στο παρελθόν, απλώς δείχνοντας τις σημαντικές ποιοτικές διαφορές του. Αλλά το πρόβλημα με το DXD ήταν ότι συνέπεσε με την κρίση στα μεγάλα στούντιο. Κανείς δεν φαινόταν να θέλει να επενδύσει στην ποιότητα και φυσικά εκείνη την εποχή υπήρχε και το πρόβλημα της αποθήκευσης των δεδομένων... Φυσικά, εμείς το DXD θα το κυνηγήσουμε. Ίσως μέσα στη χρονιά να έχουμε ανακοινώσει κάτι σημαντικό, αλλά δεν μπορώ να το αποκαλύψω ακόμη...

info: Τα προϊόντα της dCS εισάγονται στην ελληνική αγορά από την Ultra Audio, τηλ.: 6945-468.789, web: http://www.ultraaudiogroup.eu/, http://www.dcsltd.co.uk/

LOCATION BAR►AΡΘΡΑ►ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ MARTIN REYNOLDS ΤΗΣ dCS...	SITE MAP ►