XTZ Room Analyzer II Pro

Μετά την εγκατάσταση του λογισμικού ο χρήστης θα πρέπει να συνδέσει το μικρόφωνο στον προενισχυτή και την έξοδο του προενισχυτή στο σύστημα που βρίσκεται στο χώρο που πρόκειται να μετρηθεί. Η σύνδεση μπορεί να γίνει είτε σε ένα κανάλι είτε και στα δύο κανάλια του συστήματος (με την χρήση του κατάλληλου splitter που περιλαμβάνεται) και ο χρήστης, εδώ, θα πρέπει να σκεφτεί λίγο το τι θα κάνει. Αν η μέτρηση αφορά στην ακουστική του χώρου τότε θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν και τα δύο κανάλια επειδή έτσι τα αποτελέσματα θα περιλαμβάνουν το πιο ρεαλιστικό σενάριο της ύπαρξης δύο πηγών. Αν η μέτρηση αφορά στην απόκριση συχνότητας ενός ηχείου τότε αυτή θα πρέπει να γίνει μόνο μέσω του αντίστοιχου καναλιού και μάλιστα με το μικρόφωνο στραμμένο προς αυτό καθώς, σύμφωνα με την εταιρία, το τελευταίο είναι κατευθυντικό πάνω από τα 5kHz. Σε κάθε περίπτωση, ο χρήστης θα πρέπει να δώσει λίγο χρόνο στον εαυτό του και να πειραματιστεί με την λήψη των μετρήσεων και τις καταλληλότερες, κάθε φορά, συνθήκες.
H ΧΤΖ έχει διατηρήσει το user interface του λογισμικού ίδιο σε γενικές γραμμές με αυτό της αρχικής έκδοσης. Αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης έχει τρεις επιλογές στη διάθεσή του, μέσω ισάριθμων tabs, από τις οποίες η πρώτη ενεργοποιεί τις λειτουργίες που σχετίζονται με την ανάλυση των χαμηλών συχνοτήτων, η δεύτερη περιλαμβάνει έναν αναλυτή πραγματικού χρόνου (RTA, Real Time Analyzer) και η τελευταία όλα τα απαραίτητα για μετρήσεις με μεγάλο εύρος στο πεδίο της συχνότητας (απόκριση συχνότητας, RT60) και στο πεδίο του χρόνου (τρισδιάστατα φάσματα). Το νέο λογισμικό προσφέρει ένα μετρητικό στάθμης (dBSPL) το οποίο εμφανίζεται και στα τρία tabs και περιλαμβάνει γραφική απεικόνιση (μέσω μια μπάρας) και προβολή τιμών κορυφής και μέγιστου/ελάχιστου ανά session. Το μετρητικό προσφέρει δύο ταχύτητες απόκρισης (αργή και γρήγορη) και τρεις καμπύλες ζύγισης (A, C και flat).

Η ίδια η δομή του προγράμματος, εμμέσως, καθορίζει και τον τρόπο χρήσης του. Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνει ο χρήστης είναι ο προσδιορισμός της συμπεριφοράς του χώρου στις χαμηλές συχνότητες (Room Analysis). Αυτό γίνεται με μετρήσεις που πραγματοποιούνται είτε σε ένα σημείο (την θέση ακρόασης) είτε σε τρία σημεία (τα οποία υποδεικνύει το λογισμικό κατά την διαδικασία). To αποτέλεσμα είναι μια καμπύλη απόκρισης με πολύ μεγάλη ανάλυση (16Hz-300Hz) όπου με λίγη προσοχή μπορεί κανείς να προσδιορίσει την ύπαρξη των ρυθμών ενός χώρου. Στην πραγματικότητα, ούτε αυτό χρειάζεται να γίνει καθώς υπάρχει ένας αλγόριθμος ο οποίος μπορεί να διακρίνει τους σοβαρότερους χρωματισμούς, να τους απεικονίσει αριθμητικά (συχνότητα, Q και στάθμη) και να τους χαρακτηρίσει είτε ως “Mode” (δηλαδή πραγματικά στάσιμα κύματα) είτε ως “EQ”, δηλαδή ανωμαλίες της απόκρισης οι οποίες μπορούν να διορθωθούν με απλή ισοστάθμιση (μέσω γραφικού ή παραμετρικού ισοσταθμιστή). Ο χρήστης μπορεί να πραγματοποιήσει νέα μέτρηση προσαρμόζοντας το σήμα με βάση τις ανάγκες της προτεινόμενης από το πρόγραμμα ισοστάθμισης. Αυτό σημαίνει ότι ο χρήστης μπορεί πολύ εύκολα να έχει μια εκτίμηση για το αποτέλεσμα των διορθώσεων πριν καν ασχοληθεί να “περάσει” τα δεδομένα σε κάποιον ισοσταθμιστή.

Το Room Analyzer προσφέρει μια αξιόλογη σειρά δυνατοτήτων προβολής των δεδομένων. Ο χρήστης μπορεί να προβάλει ταυτόχρονα το αποτέλεσμα της μέτρησης και το αποτέλεσμα της ισοστάθμισης και να αλλάξει on the fly τις προτεινόμενες τιμές, βλέποντας πως προσεγγίζει η καμπύλη της ισοστάθμισης την καμπύλη της μέτρησης, μπορεί να συγκρίνει την μέτρηση με την έξοδο του αλγόριθμου προσδιορισμού των ρυθμών και μπορεί να επιλέξει συντελεστές εξομάλυνσης (smoothing) και για τις τρεις αυτές καμπύλες. Τέλος μπορεί να πραγματοποιήσει υπέρθεση (overlaying) μέχρι τεσσάρων διαφορετικών μετρήσεων ώστε να συγκρίνει ρυθμίσεις ή αλλαγές στον χώρο. Η βασική οθόνη απεικόνισης μπορεί να προβάλει τα δεδομένα είτε στο πεδίο της συχνότητας είτε στο πεδίο του χρόνου με την μορφή ενός διαγράμματος δύο διαστάσεων όπου η στάθμη κωδικοποιείται ως τρίτη διάσταση, με χρώμα. Η προβολή αυτή δίνει μια καλύτερη εικόνα σε ότι αφορά τις χρονικές καθυστερήσεις που εισάγει ο χώρος σε κάθε συχνότητα και, μάλιστα, είναι δυνατή η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο μεταβάλλεται η στιγμιαία απόκριση ανάλογα με την χρονική στιγμή της εξέλιξης του πεδίου, σύροντας έναν δρομέα που υπάρχει στο διάγραμμα. Όπως ίσχυε και στην αρχική έκδοση του προγράμματος, τέλος, ο χρήστης μπορεί να εξάγει τους συντελεστές διόρθωσης απ΄ ευθείας στο Sub Amp 1 DSP της XTZ, ώστε να τρέξουν χωρίς άλλη διαδικασία τα αντίστοιχα φίλτρα.
Μια ενδιαφέρουσα προσθήκη σε σχέση με την αρχική έκδοση είναι η γεννήτρια θορύβου/τόνων που υπάρχει. Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει μεταξύ ροζ και λευκού θορύβου και μιας μεγάλης σειράς τόνων (με απόσταση τρίτου της οκτάβας) και να πραγματοποιήσει μετρήσεις στάθμης, ή απλώς να ακούσει το αποτέλεσμα για να απομονώσει διάφορα μικροπροβλήματα στο σύστημα και το χώρο του.

H δεύτερη δυνατότητα που προσφέρει το Room Analyzer ΙΙ Pro είναι η χρήση του ως συμβατικού αναλυτή πραγματικού χρόνου (Real Time Analyzer). Σε αντίθεση με τις μετρήσεις απόκρισης συχνότητας όπου το πακέτο χρησιμοποιεί λογαριθμική σάρωση ημιτονοειδών σημάτων (chirp) και απαιτούνται υπολογισμοί για να προκύψει μια σειρά αποτελεσμάτων, στην περίπτωση του RTA χρησιμοποιείται λευκός θόρυβος και τα αποτελέσματα απεικονίζονται ως μέσες τιμές με κέντρα συχνοτήτων που αντιστοιχούν σε 1/3 της οκτάβας, μια κλασική προσέγγιση στον επαγγελματικό χώρο η οποία αντιστοιχεί με την ανάλυση πολλών γραφικών ισοσταθμιστών, αν και η ακρίβεια της δεν μπορεί να συγκριθεί με την ακρίβεια που προσφέρει η μέτρηση με chirp και ο υπολογισμός της απόκρισης μέσω FFT. Παρ όλα αυτά, το RTA μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ρυθμίσεις σε πραγματικό χρόνο (όπου ο χρήστης βλέπει την οθόνη και κάνει ρυθμίσεις σε έναν γραφικό ή παραμετρικό) ισοσταθμιστή, για μέτρηση/ανάλυση του θορύβου ενός χώρου (σε ρυθμό “Listen”, όπου απλώς το μικρόφωνο συλλαμβάνει τους ήχους του περιβάλλοντος χωρίς να υπάρχει διέγερση από τα ηχεία) καθώς και στον έλεγχο της φάσης μεταξύ των ηχείων ενός συστήματος, με κριτήριο την μέγιστη στάθμη. Ο χρήστης έχει στη διάθεσή του και αριθμητικές ενδείξεις (σε dB) για τις 29 περιοχές του αναλυτή, σε σχέση με την στάθμη αναφοράς στο 1kHz, μπορεί να επιλέξει την ανάλυση του κατακόρυφου άξονα και, τέλος, μπορεί να αποθηκεύσει μέχρι τέσσερις διαφορετικές περιβάλλουσες (envelopes) της ανάλυσης ώστε να κάνει συγκρίσεις με την ησυχία του.

Η τρίτη δυνατότητα του πακέτου της XTZ είναι η μέτρηση της απόκρισης συχνότητας του συστήματος σε ολόκληρο το φάσμα (20Hz-20kHz). Η μέτρηση αυτή περιλαμβάνει την απόκριση χαμηλά αλλά όχι με την πολύ μεγάλη ανάλυση της ειδικής μέτρησης που είναι σε θέση να κάνει το Room Analyzer. Ταυτοχρόνως με την μέτρηση της απόκρισης γίνεται και μέτρηση του RT60, δηλαδή του χρόνου που απαιτείται για να μειωθεί η στάθμη του ήχου κατά 60dB από την στιγμή που σταματά η ηχητική διέγερση του χώρου. Το RT60 απεικονίζεται ανά συχνότητα, όπως προβλέπεται από την προδιαγραφή ISO 3382 αν και η XTZ έχει επιλέξει να περιλάβει δύο ακόμη οκτάβες, με κέντρο τα 63Hz και τα 8kHz. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να θυμάται κανείς ότι η σκοπιμότητα της μέτρησης του RT60 είναι, με βάση κάποιες απόψεις, συζητήσιμη όταν ο χώρος είναι μικρός (και όλοι οι συνήθεις οικιακοί χώροι θεωρούνται μικροί από ακουστικής πλευράς), επομένως η συγκεκριμένη επίδοση θα πρέπει να χρησιμοποιείται, μάλλον... χαλαρά. Ο χρήστης έχει στη διάθεσή του τρεις διαφορετικές μεθόδους απεικόνισης του αποτελέσματος της μέτρησης οι οποίες περιλαμβάνουν την ανηχοϊκή απόκριση (τα πρώτα 4mS), χωρίς ανακλάσεις από τον χώρο, την απόκριση με τις σημαντικότερες ανακλάσεις από τον χώρο (Ambient, τα πρώτα 8mS)) και το σύνολο των δεδομένων (Raw, 300mS). Η επιλογή της μεθόδου που θα χρησιμοποιήσει κανείς χρειάζεται μια σχετική εμπειρία, επομένως θα πρέπει κανείς να πειραματιστεί αναλόγως.

Το αποτέλεσμα της μέτρησης απεικονίζεται, επίσης, στο πεδίο χρόνος/συχνότητα με το πλάτος κωδικοποιημένο ως χρώμα (μια τεχνική όμοια με αυτή των αποσβεννυμένων φασμάτων που χρησιμοποιούμε στα ηχεία) χρήσιμη για τον προσδιορισμό διαφόρων συντονισμών. H συγκεκριμένη απεικόνιση μπορεί να προβληθεί και ως τρισδιάστατη. Ο χρήστης έχει και εδώ την δυνατότητα αποθήκευσης μέχρι τεσσάρων καμπυλών για να κάνει τις συγκρίσεις του ενώ με μια απλή διαδικασία δύο μετρήσεων (ενός κυρίως ηχείου και του υπογούφερ) μπορεί να υπολογίσει την χρονική καθυστέρηση που θα πρέπει να εισαχθεί για να βρεθούν τα ηχεία σε φάση. Παρά τις αρκετές δυνατότητες που προσφέρει το Room Analyzer II Pro είναι αρκετά προφανές στην χρήση του και ο χρήστης δεν θα δυσκολευθεί να το χρησιμοποιήσει εποικοδομητικά από τις πρώτες φορές. Αν θέλει να το μάθει καλά θα πρέπει να δαπανήσει λίγη ώρα για να μελετήσει το εγχειρίδιο χρήσης και κάποιες ώρες πειραματιζόμενος με διάφορες μετρήσεις, ώστε οι διάφοροι χειρισμοί να του γίνουν “δεύτερη φύση”. Οι διαδικασίες για την εξαγωγή των δεδομένων μέσω αρχείων και εκτύπωσης είναι, τέλος, απολύτως επαρκείς (υπάρχει και δυνατότητα εξαγωγής των δεδομένων σε μορφή txt ώστε να εισαχθούν σε κάποια άλλη εφαρμογή για περαιτέρω επεξεργασία).
Ένα θέμα που κατά τη γνώμη μου είναι σημαντικό, τέλος, είναι η σύγκριση μεταξύ των δύο διαθέσιμων εκδόσεων. Η απλή έκδοση II, υπολείπεται σε σχέση με την II Pro που δοκιμάστηκε εδώ κατ΄ αρχήν ως προς την ποιότητα του μικροφώνου. Επίσης ο χρήστης της απλής έκδοσης δεν θα βρει στο λογισμικό τη γεννήτρια θορύβου/τόνων, την δυνατότητα εξομάλυνσης της απόκρισης, την προβολή 3D στο tab μέτρησης της απόκρισης 16Hz-20kHz και την δυνατότητα διαχωρισμού Anechoic/Ambient/Raw στην ίδια μέτρηση, την προβολή των δεδομένων του Room Analysis στο πεδίο του χρόνου και την δυνατότητα πραγματοποίησης μέτρησης που λαμβάνει υπόψιν της τις παραμέτρους διόρθωσης που προσφέρει το πρόγραμμα (emulation), ενώ έχει και μικρότερες δυνατότητες overlaying, με μια καμπύλη αντί τεσσάρων. Το κατά πόσον χρήσιμα είναι όλα αυτά, εξαρτάται φυσικά από την χρήση για την οποία προορίζεται το πακέτο. Αν, κάποιος, θέλει κάτι απλό και γρήγορο, η φθηνότερη επιλογή του Room Analyzer Pro είναι μια καλή λύση. Αν θέλει να βάλει το χέρι του σε μια πλήρη σουίτα μετρήσεων, όμως, δεν τίθεται κατά την άποψή μου θέμα: Θα πρέπει να αγοράσει την έκδοση II Pro. Εν προκειμένω δεν θα ήταν κακή ιδέα να προσφέρει η XTZ και μια οδό αναβάθμισης από την απλή στην Pro έκδοση (με αγορά του καλύτερου μικροφώνου και “ξεκλείδωμα” των πρόσθετων δυνατοτήτων) διότι είναι σίγουρο ότι πολλοί θα αποφασίσουν -κάποια στιγμή- να κάνουν το βήμα αυτό.

Τελικώς...

... η εκδοχή Pro της δεύτερης αυτής έκδοσης του Room Analyzer είναι μια πραγματικά ενδιαφέρουσα περίπτωση. Με κόστος αισθητά κάτω από τα 300 ευρώ, αποκτά κανείς ένα πλήρες σύστημα μέτρησης των βασικών παραμέτρων της ακουστικής ενός χώρου (και σίγουρα όλων των παραμέτρων που σχετίζονται με το κομμάτι που ενδιαφέρει τους audiophiles) το οποίο περιλαμβάνει αξιόλογο hardware και λογισμικό που πέραν των βασικών δυνατοτήτων προσφέρει και αρκετά ενδιαφέροντα πρόσθετα εργαλεία. Ως εκ τούτου, διατηρώ απολύτως την άποψη που σχημάτισα όταν δοκίμασα και την πρώτη έκδοση και η τελική φράση του σχετικού συμπεράσματος ισχύει αμετάβλητη: Αν δεν έχετε ήδη κάτι ανάλογο, θα συνιστούσα να αποκτήσετε ένα Room Analyzer το συντομότερο δυνατόν, κατά προτίμηση την έκδοση II Pro!